Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar  Türkiye ile ilgili üretim rakamlarına baktığımızda ise, ocak bazında 1994 yılında 650 bin ton iken, bileÅŸik olarak yıllık ortalama % 19,58’lik bir artış ile 2003 yılında 3,25 milyon ton olarak gerçekleÅŸmiÅŸ, nihai ürün bazında da yıllık ortalama % 17,83’lük bir artış ile 1994 yılındaki 326 bin tonluk üretim miktarından 2003 yılında 1,21 milyon tona gelinmiÅŸtir. 2004 yılı ocak üretimi 2003 yılına göre % 29,2 oranında artış göstererek 4,2 milyon tona yükselmiÅŸtir. DiÄŸer taraftan tüketim, ham ürün bazında 1994’teki 553 bin tonluk miktardan yıllık ortalama % 17,81’lik bir artışla 2003 yılında 2,05 milyon tona ulaÅŸmış, 1994 yılında 221 bin ton olan iç tüketim ise yıllık oratalama % 9,98’lik bir artış ile 2003 yılında ancak 473 bin tona ulaÅŸmıştır. 2004 yılında ise, ham ürün tüketim miktarı 2,7 milyon, iç tüketim miktarı 629 bin ton olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Söz konusu dönemde nihai ürün tüketimindeki artışın üretiminde görülen artış oranından epeyce düşük kaldığı görülmektedir. Bu durum nihai ürünlerin iç tüketimden ziyade ihracata yönelik olduÄŸuna iÅŸaret etmektedir.
Şekil 3.7:Türkiye Dekoratif Doğal Taşlar Ocak Üretim ve Tüketiminin Gelişimi Kaynak: Montani, s.231.
Åžekil 3.7 ve 3.8’de Türkiye’nin ham ve iÅŸlenmiÅŸ Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar üretim ve tüketiminin geliÅŸimine bakıldığında, tüketimde ciddi bir artış görülmemesine raÄŸmen üretim sürekli artış eÄŸilimi göstermiÅŸtir.
Åžekil 3.8: Türkiye’nin Nihai Ãœrün Olarak Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar Ãœretim ve Tüketiminin GeliÅŸimi Kaynak: Montani, s.231.
Tablo 3.17
Türkiye Dekoratif Doğal Taşlar Üretim ve Tüketim Miktarları (Bin ton)
Parametreler 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Ocak Ãœretimi 750 900 1.100 1.200 1.350 1.750 2.250 2.500 3.250 4.200
Ham Ürün İthalatı 23 45 32 49 52 58 49 59 68 112
Mevcut Ham Ürün 773 945 1.132 1.249 1.402 1.808 2.299 2.559 3.318 4.312
Ham Ürün İhracatı 132 141 148 225 204 276 410 789 1.266 1.538
İşlenebilir Ham Ürün/ iş Yükü 641 804 984 1.024 1.198 1.532 1.889 1.770 2.052 2.774
İşleme Atığı 262 330 403 420 491 628 775 725 841 1.137
Nihai Ürün 379 474 581 604 707 904 1.114 1.045 1.211 1.637
Nihai Ürün İthalatı 7 18 20 41 36 54 39 42 61 87
Mevcut Nihai Ürün 386 492 601 645 743 958 1.153 1.087 1.272 1.724
Nihai Ürün İhracatı 125 217 286 244 242 382 575 680 799 1.095
İç Tüketim 261 275 315 401 501 576 578 407 473 629
Kaynak: Montani,s.231.
2002 yılında bir önceki yıla göre, ocak üretiminde artış olduğu görülürken, ham ürün tüketimi ile nihai ürün üretimi ve tüketiminde düşüş olduğu gözlenmektedir. Bunun sebebi, 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin etkisiyle iç piyasada Dekoratif Doğal Taşlarlara olan talebin azalması ve ürünlerin blok yada plaka halinde ihraç edilmeye başlanmasıdır.
Buraya kadar ortaya koyulan bilgiler ışığında görülmektedir ki, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar sektörü sürekli büyüyen bir yapıya sahiptir. Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlarlar talebinin hızla artması nedeniyle, dünya rezervinin çok büyük bir kısmını elinde bulunduran Türkiye’nin, teknolojik geliÅŸmeyi yakalamak, endüstrileÅŸme aÅŸamasına ulaÅŸmak, ihracatını arttırmak ve rekabet koÅŸullarını saÄŸlamaya yönelik yeni atılımlar yapması gerekmektedir. Türkiye, AB üyesi diÄŸer ülkelerin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar sektörleri ile rekabet edebilecek rezervlere sahip olmasına raÄŸmen, gerekli politik ve teknolojik yeniliklere ulaÅŸamadığı için, dünya sıralamasındaki yeri henüz gerçek konumunda deÄŸildir. AB ülkelerinin büyük bir bölümünde mermer ve granit üretiminde yıllardır modern teknolojiler uygulanması nedeniyle, bu ülkeler doÄŸal kaynaklarının önemli bir bölümünü harekete geçirdikleri için, yeni Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar kaynaklarına sahip ülkeler aramaktadırlar. Konu bu açıdan ele alındığında Türkiye, AB ülkeleri için yeni yatırım alanı ve Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ürünleri satın alabilecekleri bir ülke konumunda görülmektedir.
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticaretinin geçmişine bakıldığında, gösterdiği gelişmenin sürekli artış yönünde olduğu ortaya çıkmaktadır. Hem ham ürünlerin hem de işlenmiş ürünlerin miktar olarak dış ticareti yıllar itibariyle sürekli artış göstermiştir. Sadece kayağan taşı dış ticareti 2000 yılına kadar artış göstermesine rağmen, bu yıldan sonra düşmeye başlamış ancak 2003 yılında, 2000 yılındaki dış ticaret seviyesine ulaşmıştır. 2004 yılında da artış sürmüştür. 1989 yılında toplam dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticaret hacmi 9,71 milyon ton iken, 2003 yılında 29,58 milyon tona ulaşmıştır. Bunun anlamı, dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticareti bileşik olarak yıllık ortalama % 8,27 oranında büyümüştür. 2004 yılında ise, 32,5 milyon dolara ulaşmıştır.
Tablo 3.18
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticaret Miktarı (İhracat/İthalat) (Bin Ton)
Ham Ürünler I İşlenmiş Ürünler
Şekil 3.9: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticareti Gelişimi (İthalat/İhracat) Kaynak: Montani, s. 107
Carlo Montani’nin “Stone 2005 World Marketing Handbook” kitabından alınmış yukarıdaki dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ticareti verilerinin aksine BirleÅŸmiÅŸ Milletler istatistik veri tabanından alınan rakamlar daha yüksektir*. 2004-2005 yılları dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ticaret verileri aÅŸağıdaki Tablo 3.19’da görülmektedir.
Tablo 3.19
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticaret Miktarı (İhracat/İthalat) (Bin Ton)
Ham Ürünler I İşlenmiş Ürünler
Yıl Kalkerli (2515) Silisli (2516) Toplam Basit (6801) Özel (6802) Kayağan (6803) Toplam Genel Toplam
2004 11.838 29.624 41.462 5.369 25.246 1.956 32.571 74.033
2005 12.861 29.865 42.726 6.358 29.218 2.258 37.834 80.560
Kaynak: United Nations Commodity Trade Statistics Database (UNSTATS), Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/ (05.06.2006)
Birleşmiş Milletler veri havuzunda 2006 yılı verileri henüz yer almadığı için, bu bilgilere yer verilememiştir. Bu değerler, tüm ülkelerin ilgili mal gruplarında tüm dünyaya gerçekleştirdikleri ihracat ve ithalat rakamları toplanarak elde edilmiştir.
2004 yılında dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatı toplam 9,7 milyar dolar olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu deÄŸerin 1,1 milyar doları ham blok taÅŸ ihracatına, 1,2 milyar doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ürünlere, 7,5 milyar doları ise iÅŸlenmiÅŸ ürünlere aittir. Ham blok ve plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) taÅŸlar birlikte deÄŸerlendirildiklerinde dünya ihracatının % 23,87’sini ham taÅŸlar, % 76,13 ünü ise iÅŸlenmiÅŸ ürünler oluÅŸturmaktadır. Ä°talya, Ä°spanya, Çin, Fransa, Hindistan ve Portekiz her iki ürün grubunda da önemli ihracatçı ülkeler olmuÅŸtur. 2005 yılında ise, dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatı 1,1 milyar doları ham blok taÅŸ, 1,3 milyar doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ve 9 milyar doları iÅŸlenmiÅŸ ürünler olmak üzere 11,7 milyar dolara yükselmiÅŸtir. 2005 yılı dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatının % 73,2’si iÅŸlenmiÅŸ ürünler, %18’i plaka ÅŸeklindeki ürünler, %9’u ise ham ürünlerden oluÅŸmuÅŸtur. AÅŸağıdaki Tablo 3.20’de üç yıllık dünya ihracat rakamları ve baÅŸlıca ihracatçı ülkelerin payları görülmektedir.
Dünyanın en önde gelen Dekoratif Doğal Taşlar ihracatçıları ürün grubuna göre değişse de, Çin İtalya, Hindistan, İspanya, Türkiye en önemli Dekoratif Doğal Taşlar ihracatçılarıdır. 2005 yılı dünya Dekoratif Doğal Taşlar ihracatını gerçekleştiren ilk beş ülkenin payları aşağıdaki gibidir.
Tablo 3.20
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracatında İlk Beş Ülke (2005)
Ãœlke Ä°hracat DeÄŸeri ($) Pay (%)
Çin 2.220.543.252 20,4
Ä°talya 2.150.434.104 19,7
Ä°spanya 1.142.040.438 10,5
Hindistan 1.018.698.447 9,4
Türkiye 804.497.885 7,4
DiÄŸerleri 3.556.422.302 32,6
Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.06.2006)
Şekil 3.10: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracatında İlk Beş Ülkenin Payı Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.06.2006)
Tablo 3.21
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracat Değerleri (Bin Dolar)
GTİP NO 2003 2004 2005 Başlıca İhracatçı Ülkeler (2005)
Ham Kayağan Taşı 78.621 98.102 108.105 Çin(%43), Hindistan (%25), İspanya(%5), Portekiz(%3)
Ham Mermer ve Traverten 291.283 426.500 409.248 Türkiye(%29), İspanya (%24), İtalya(%21), İran(%7)
Ham Granit 564.431 642.769 553.243 Hindistan(%42), Finlandiya(%7), Çin(%6,4), ABD(%6,1)
Blok Toplamı 934.335 1.167.371 1.070.596
Plaka Halinde Mermer ve Traverten 457.778 518.502 465.888 İspanya(%44), İtalya(%22), Türkiye(%6), Portekiz(%4)
Plaka Halinde Kireç Taşı 61.043 77.779 90.543 Türkiye (%15), Hırvatistan (%14), İspanya(%13), İran
Plaka Halinde Granit 272.044 318.557 394.205 Brezilya(%37),Hindistan(%17), Ä°talya(%10), Japonya(%4)
Plaka Halinde Diğer Taşlar 167.803 182.563 181.855 Norveç(%57),İtalya(%9,5),Hindistan(%4),Almanya(%3,8)
Plaka Toplamı 1.028.208 1.194.638 1.257.864
Yarı İşlenmiş Kaldırım Taşları 224.971 276.555 300.320 Belçika(%19), İtalya(%16), Portekiz(%13), Brezilya(%9)
Yarı İşlenmiş Kayağan Taşı 147.528 156.121 252.022 Çin(%45), İtalya(%19), Kanada(%6), ABD(%5)
Yarı İşlenmiş Mermer ve Traverten 738.904 717.170 877.438 İtalya(%28),Çin(%18),İran (%10), Türkiye(%10),
Yarı İşlenmiş Diğer Kalkerli Taşlar 55.549 69.834 73.225 Fransa(%17), Belçika(%15), İtalya(%12), Suriye(%10)
Yarı İşlenmiş Granit 1.765.005 1.990.030 2.125.635 Çin (%60), Hindistan(%20), İtalya(%5), Brezilya(%4,9)
Yarı İşlenmiş Diğer Granit Taşlar 91.594 114.150 141.166 Hindistan (%12), İtlya(%8,7), Fransa(%8,7), İsrail(%7)
İşlenmiş Mermer ve Traverten 1.150.329 1.428.769 1.595.393 Türkiye(%32), İtalya(%29), İspanya(%10), Çin(%8)
Ä°ÅŸlenmiÅŸ DiÄŸer Kalkerli TaÅŸlar 181.818 197.440 203.353 Ä°talya (%40), Almanya(%18),Portekiz(%9), Fransa(%8)
İşlenmiş Granit 1.148.774 1.410.511 1.954.778 İtalya(%38), Brezilya(21), Çin(%16), İspanya(%7)
İşlenmiş Diğer Granit Taşlar 305.538 376.393 389.415 İtalya(%28),Finlandiya(%14), Kanada(%5), Çin(%4)
İşlenmiş Kayağan Taşı 529.806 622.167 652.011 İspanya(%59), Brezilya(%10),Tayvan(%4), Çin(%4)
İşlenmiş Toplamı 6.207.542 7.359.140 8.564.756
GENEL TOPLAM 8.170.085 9.721.149 11.776.544
Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarının ülkelere göre dağılımı incelendiÄŸinde de, yine Çin, Hindistan, Ä°talya, Ä°spanya ve Türkiye’nin önde gelen Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatçıları olduÄŸu görülmektedir. Söz konusu ülkelerin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarında aldıkları payın tarihsel geliÅŸimine bakıldığında, Türkiye’nin diÄŸerlerine kıyasla çok daha hızlı ihracat miktarını artırdığı anlaşılmaktadır. BileÅŸik olarak yıllık ortalama % 28,64’lük bir büyüme sergileyerek kendisine en yakın seyreden Çin’in %13,60 ve Hindistan’ın % 11,51’lik büyüme oranlarını geride bırakmıştır. Bununla beraber, Çin’in 1996 yılından itibaren Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarında kazandığı ivme kayda deÄŸerdir.
Tablo 3.22
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar (Ham ve İşlenmiş) İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (Bin Ton)
Ãœlke 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar %
Çin 2.568 13,7 3.156 15,2 4.095 18 4.692 19,5 5.700 22,5 6.992 23,6 7.534 22,9
Hindistan 1.724 9,2 1.888 9,1 2.307 10,1 2.294 9,5 2.431 9,6 3.192 10,8 3.875 11,8
Ä°talya 3.508 18,8 3.429 16,5 3.635 16 3.550 14,7 3.191 12,6 3.071 10,4 3.089 9,4
Türkiye 469 2,5 426 2 658 2,9 985 4,1 1.470 5,8 2.065 7 2.633 8
Ä°spanya 1.586 8,5 1.659 8 2.028 8,9 1.861 7,7 1.843 7,3 2.213 7,5 2.460 7,5
Brezilya 898 4,8 1.020 4,9 1.084 4,8 1.222 5,1 1.412 5,6 1.508 5,1 1.800 5,5
Portekiz 1.064 5,7 1.133 5,4 1.271 5,3 1.217 5 1.054 4,2 1.046 3,5 1.147 3,5
G. Afrika 867 4,6 947 4,6 960 4,2 903 3,7 936 3,7 742 2,5 687 2,1
Almanya 244 1,3 340 1,6 411 1,8 348 1,4 420 1,7 405 1,4 534 1,6
Norveç 236 1,3 249 1,2 297 1,3 315 1,3 352 1,4 362 1,2 412 1,3
Yunanistan 267 1,4 251 1,2 331 1,5 277 1,1 340 1,3 370 1,3 377 1,1
Finlandiya 301 1,6 376 1,8 340 1,5 325 1,3 326 1,3 338 1,1 352 1,1
ABD 364 1,9 336 1,6 243 1,1 253 1 267 1,1 267 0,9 276 0,8
Fransa 228 1,2 234 1,1 241 1,1 248 1 194 0,8 181 0,6 237 0,7
DiÄŸerleri 4.357 23,3 5.361 25,8 4.904 21,6 5.612 23,3 5.445 21,5 6.834 23,1 7.434 22,6
Toplam 18.681 100 20.805 100 22.751 100 24.102 100 25.381 100 29.586 100 32.847 100
Kaynak: Montani, s.105.
Şekil 3.11: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracat Miktarının Gelişimi ve Dağılımı Kaynak: Montani, s.105.
Görüldüğü üzere, 1994-2003 yılları arasında Çin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatını muazzam derecede artırırken, Hindistan ve Türkiye’de Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatlarını aynı dönemde oldukça büyük oranda artırmışlardır.
Şekil 3.12: Önde Gelen Dekoratif Doğal Taşlar İhracatçısı Ülkelerin İhracat Miktarında Görülen
DeÄŸiÅŸim
Kaynak: Montani, s.105.
Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatı ise 2004 yılında 10,6 milyar dolar olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu deÄŸerin 1,8 milyar doları ham blok taÅŸ ihracatına, 922 milyon doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ürünlere, 8 milyar doları ise iÅŸlenmiÅŸ ürünlere aittir. Ham blok ve plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) taÅŸlar birlikte deÄŸerlendirildiklerinde dünya ithalatının % 25,83’ünü ham taÅŸlar, % 74,17’sini ise iÅŸlenmiÅŸ ürünler oluÅŸturmaktadır. 2005 yılında ise, dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatı 1,9 milyar doları ham blok taÅŸ, 933 milyon doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ve 8,8 milyar doları iÅŸlenmiÅŸ ürünler olmak üzere 11,7 milyar dolara yükselmiÅŸtir. 2005 yılı dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatının % 75,4’si iÅŸlenmiÅŸ ürünler, %8’i plaka ÅŸeklindeki ürünler, %17’si ise ham ürünlerden oluÅŸmuÅŸtur. Tablo 3.23’de üç yıllık dünya ithalat rakamları ve baÅŸlıca ithalatçı ülkelerin payları görülmektedir.
Dünyanın en önde gelen Dekoratif Doğal Taşlar ithalatçıları ürün grubuna göre değişse de, ABD, Japonya, Çin, Almanya, İtalya en önemli Dekoratif Doğal Taşlar ithalatçılarıdır. 2005 yılı dünya Dekoratif Doğal Taşlar ithalatını gerçekleştiren ilk beş ülkenin payları aşağıdaki gibidir.
Tablo 3.23
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İthalatında İlk Beş Ülke (2005)
Ãœlke Ä°thalat DeÄŸeri ($) Pay(%)
ABD 3.315.909.139 28,4
Japonya 892.600.473 7,6
Çin 818.080.864 7
Almanya 658.263.000 5,6
Ä°talya 655.525.057 5,6
DiÄŸerleri 5.350.456.088 45,8
Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.08.2006)
Şekil 3.13: 2005 Yılı Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İthalatında İlk Beş Ülkenin Payı Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/ (05.08.2006)
Dünyanın en büyük tüketim toplumu olan ABD, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar tüketiminde de dünyada en üst sırada yer almaktadır. Dünyanın en büyük Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatçısı olan ABD inÅŸaat sektöründe yaÅŸanan daralma nedeniyle, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatının azalacağı tahmin edilse de, dünyanın en büyük Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatçısı unvanını koruyacağı kesindir. Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatında ABD’nin ardından en büyük ithalatçılar Japonya ve Çin’dir.
Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar  Türkiye ile ilgili üretim rakamlarına baktığımızda ise, ocak bazında 1994 yılında 650 bin ton iken, bileÅŸik olarak yıllık ortalama % 19,58’lik bir artış ile 2003 yılında 3,25 milyon ton olarak gerçekleÅŸmiÅŸ, nihai ürün bazında da yıllık ortalama % 17,83’lük bir artış ile 1994 yılındaki 326 bin tonluk üretim miktarından 2003 yılında 1,21 milyon tona gelinmiÅŸtir. 2004 yılı ocak üretimi 2003 yılına göre % 29,2 oranında artış göstererek 4,2 milyon tona yükselmiÅŸtir. DiÄŸer taraftan tüketim, ham ürün bazında 1994’teki 553 bin tonluk miktardan yıllık ortalama % 17,81’lik bir artışla 2003 yılında 2,05 milyon tona ulaÅŸmış, 1994 yılında 221 bin ton olan iç tüketim ise yıllık oratalama % 9,98’lik bir artış ile 2003 yılında ancak 473 bin tona ulaÅŸmıştır. 2004 yılında ise, ham ürün tüketim miktarı 2,7 milyon, iç tüketim miktarı 629 bin ton olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Söz konusu dönemde nihai ürün tüketimindeki artışın üretiminde görülen artış oranından epeyce düşük kaldığı görülmektedir. Bu durum nihai ürünlerin iç tüketimden ziyade ihracata yönelik olduÄŸuna iÅŸaret etmektedir.
Şekil 3.7:Türkiye Dekoratif Doğal Taşlar Ocak Üretim ve Tüketiminin Gelişimi Kaynak: Montani, s.231.
Åžekil 3.7 ve 3.8’de Türkiye’nin ham ve iÅŸlenmiÅŸ Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar üretim ve tüketiminin geliÅŸimine bakıldığında, tüketimde ciddi bir artış görülmemesine raÄŸmen üretim sürekli artış eÄŸilimi göstermiÅŸtir.
Åžekil 3.8: Türkiye’nin Nihai Ãœrün Olarak Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar Ãœretim ve Tüketiminin GeliÅŸimi Kaynak: Montani, s.231.
Tablo 3.17
Türkiye Dekoratif Doğal Taşlar Üretim ve Tüketim Miktarları (Bin ton)
Parametreler 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Ocak Ãœretimi 750 900 1.100 1.200 1.350 1.750 2.250 2.500 3.250 4.200
Ham Ürün İthalatı 23 45 32 49 52 58 49 59 68 112
Mevcut Ham Ürün 773 945 1.132 1.249 1.402 1.808 2.299 2.559 3.318 4.312
Ham Ürün İhracatı 132 141 148 225 204 276 410 789 1.266 1.538
İşlenebilir Ham Ürün/ iş Yükü 641 804 984 1.024 1.198 1.532 1.889 1.770 2.052 2.774
İşleme Atığı 262 330 403 420 491 628 775 725 841 1.137
Nihai Ürün 379 474 581 604 707 904 1.114 1.045 1.211 1.637
Nihai Ürün İthalatı 7 18 20 41 36 54 39 42 61 87
Mevcut Nihai Ürün 386 492 601 645 743 958 1.153 1.087 1.272 1.724
Nihai Ürün İhracatı 125 217 286 244 242 382 575 680 799 1.095
İç Tüketim 261 275 315 401 501 576 578 407 473 629
Kaynak: Montani,s.231.
2002 yılında bir önceki yıla göre, ocak üretiminde artış olduğu görülürken, ham ürün tüketimi ile nihai ürün üretimi ve tüketiminde düşüş olduğu gözlenmektedir. Bunun sebebi, 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin etkisiyle iç piyasada Dekoratif Doğal Taşlarlara olan talebin azalması ve ürünlerin blok yada plaka halinde ihraç edilmeye başlanmasıdır.
Buraya kadar ortaya koyulan bilgiler ışığında görülmektedir ki, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar sektörü sürekli büyüyen bir yapıya sahiptir. Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlarlar talebinin hızla artması nedeniyle, dünya rezervinin çok büyük bir kısmını elinde bulunduran Türkiye’nin, teknolojik geliÅŸmeyi yakalamak, endüstrileÅŸme aÅŸamasına ulaÅŸmak, ihracatını arttırmak ve rekabet koÅŸullarını saÄŸlamaya yönelik yeni atılımlar yapması gerekmektedir. Türkiye, AB üyesi diÄŸer ülkelerin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar sektörleri ile rekabet edebilecek rezervlere sahip olmasına raÄŸmen, gerekli politik ve teknolojik yeniliklere ulaÅŸamadığı için, dünya sıralamasındaki yeri henüz gerçek konumunda deÄŸildir. AB ülkelerinin büyük bir bölümünde mermer ve granit üretiminde yıllardır modern teknolojiler uygulanması nedeniyle, bu ülkeler doÄŸal kaynaklarının önemli bir bölümünü harekete geçirdikleri için, yeni Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar kaynaklarına sahip ülkeler aramaktadırlar. Konu bu açıdan ele alındığında Türkiye, AB ülkeleri için yeni yatırım alanı ve Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ürünleri satın alabilecekleri bir ülke konumunda görülmektedir.
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticaretinin geçmişine bakıldığında, gösterdiği gelişmenin sürekli artış yönünde olduğu ortaya çıkmaktadır. Hem ham ürünlerin hem de işlenmiş ürünlerin miktar olarak dış ticareti yıllar itibariyle sürekli artış göstermiştir. Sadece kayağan taşı dış ticareti 2000 yılına kadar artış göstermesine rağmen, bu yıldan sonra düşmeye başlamış ancak 2003 yılında, 2000 yılındaki dış ticaret seviyesine ulaşmıştır. 2004 yılında da artış sürmüştür. 1989 yılında toplam dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticaret hacmi 9,71 milyon ton iken, 2003 yılında 29,58 milyon tona ulaşmıştır. Bunun anlamı, dünya Dekoratif Doğal Taşlar ticareti bileşik olarak yıllık ortalama % 8,27 oranında büyümüştür. 2004 yılında ise, 32,5 milyon dolara ulaşmıştır.
Tablo 3.18
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticaret Miktarı (İhracat/İthalat) (Bin Ton)
Ham Ürünler I İşlenmiş Ürünler
Şekil 3.9: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticareti Gelişimi (İthalat/İhracat) Kaynak: Montani, s. 107
Carlo Montani’nin “Stone 2005 World Marketing Handbook” kitabından alınmış yukarıdaki dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ticareti verilerinin aksine BirleÅŸmiÅŸ Milletler istatistik veri tabanından alınan rakamlar daha yüksektir*. 2004-2005 yılları dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ticaret verileri aÅŸağıdaki Tablo 3.19’da görülmektedir.
Tablo 3.19
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar Ticaret Miktarı (İhracat/İthalat) (Bin Ton)
Ham Ürünler I İşlenmiş Ürünler
Yıl Kalkerli (2515) Silisli (2516) Toplam Basit (6801) Özel (6802) Kayağan (6803) Toplam Genel Toplam
2004 11.838 29.624 41.462 5.369 25.246 1.956 32.571 74.033
2005 12.861 29.865 42.726 6.358 29.218 2.258 37.834 80.560
Kaynak: United Nations Commodity Trade Statistics Database (UNSTATS), Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/ (05.06.2006)
Birleşmiş Milletler veri havuzunda 2006 yılı verileri henüz yer almadığı için, bu bilgilere yer verilememiştir. Bu değerler, tüm ülkelerin ilgili mal gruplarında tüm dünyaya gerçekleştirdikleri ihracat ve ithalat rakamları toplanarak elde edilmiştir.
2004 yılında dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatı toplam 9,7 milyar dolar olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu deÄŸerin 1,1 milyar doları ham blok taÅŸ ihracatına, 1,2 milyar doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ürünlere, 7,5 milyar doları ise iÅŸlenmiÅŸ ürünlere aittir. Ham blok ve plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) taÅŸlar birlikte deÄŸerlendirildiklerinde dünya ihracatının % 23,87’sini ham taÅŸlar, % 76,13 ünü ise iÅŸlenmiÅŸ ürünler oluÅŸturmaktadır. Ä°talya, Ä°spanya, Çin, Fransa, Hindistan ve Portekiz her iki ürün grubunda da önemli ihracatçı ülkeler olmuÅŸtur. 2005 yılında ise, dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatı 1,1 milyar doları ham blok taÅŸ, 1,3 milyar doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ve 9 milyar doları iÅŸlenmiÅŸ ürünler olmak üzere 11,7 milyar dolara yükselmiÅŸtir. 2005 yılı dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatının % 73,2’si iÅŸlenmiÅŸ ürünler, %18’i plaka ÅŸeklindeki ürünler, %9’u ise ham ürünlerden oluÅŸmuÅŸtur. AÅŸağıdaki Tablo 3.20’de üç yıllık dünya ihracat rakamları ve baÅŸlıca ihracatçı ülkelerin payları görülmektedir.
Dünyanın en önde gelen Dekoratif Doğal Taşlar ihracatçıları ürün grubuna göre değişse de, Çin İtalya, Hindistan, İspanya, Türkiye en önemli Dekoratif Doğal Taşlar ihracatçılarıdır. 2005 yılı dünya Dekoratif Doğal Taşlar ihracatını gerçekleştiren ilk beş ülkenin payları aşağıdaki gibidir.
Tablo 3.20
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracatında İlk Beş Ülke (2005)
Ãœlke Ä°hracat DeÄŸeri ($) Pay (%)
Çin 2.220.543.252 20,4
Ä°talya 2.150.434.104 19,7
Ä°spanya 1.142.040.438 10,5
Hindistan 1.018.698.447 9,4
Türkiye 804.497.885 7,4
DiÄŸerleri 3.556.422.302 32,6
Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.06.2006)
Şekil 3.10: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracatında İlk Beş Ülkenin Payı Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.06.2006)
Tablo 3.21
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracat Değerleri (Bin Dolar)
GTİP NO 2003 2004 2005 Başlıca İhracatçı Ülkeler (2005)
Ham Kayağan Taşı 78.621 98.102 108.105 Çin(%43), Hindistan (%25), İspanya(%5), Portekiz(%3)
Ham Mermer ve Traverten 291.283 426.500 409.248 Türkiye(%29), İspanya (%24), İtalya(%21), İran(%7)
Ham Granit 564.431 642.769 553.243 Hindistan(%42), Finlandiya(%7), Çin(%6,4), ABD(%6,1)
Blok Toplamı 934.335 1.167.371 1.070.596
Plaka Halinde Mermer ve Traverten 457.778 518.502 465.888 İspanya(%44), İtalya(%22), Türkiye(%6), Portekiz(%4)
Plaka Halinde Kireç Taşı 61.043 77.779 90.543 Türkiye (%15), Hırvatistan (%14), İspanya(%13), İran
Plaka Halinde Granit 272.044 318.557 394.205 Brezilya(%37),Hindistan(%17), Ä°talya(%10), Japonya(%4)
Plaka Halinde Diğer Taşlar 167.803 182.563 181.855 Norveç(%57),İtalya(%9,5),Hindistan(%4),Almanya(%3,8)
Plaka Toplamı 1.028.208 1.194.638 1.257.864
Yarı İşlenmiş Kaldırım Taşları 224.971 276.555 300.320 Belçika(%19), İtalya(%16), Portekiz(%13), Brezilya(%9)
Yarı İşlenmiş Kayağan Taşı 147.528 156.121 252.022 Çin(%45), İtalya(%19), Kanada(%6), ABD(%5)
Yarı İşlenmiş Mermer ve Traverten 738.904 717.170 877.438 İtalya(%28),Çin(%18),İran (%10), Türkiye(%10),
Yarı İşlenmiş Diğer Kalkerli Taşlar 55.549 69.834 73.225 Fransa(%17), Belçika(%15), İtalya(%12), Suriye(%10)
Yarı İşlenmiş Granit 1.765.005 1.990.030 2.125.635 Çin (%60), Hindistan(%20), İtalya(%5), Brezilya(%4,9)
Yarı İşlenmiş Diğer Granit Taşlar 91.594 114.150 141.166 Hindistan (%12), İtlya(%8,7), Fransa(%8,7), İsrail(%7)
İşlenmiş Mermer ve Traverten 1.150.329 1.428.769 1.595.393 Türkiye(%32), İtalya(%29), İspanya(%10), Çin(%8)
Ä°ÅŸlenmiÅŸ DiÄŸer Kalkerli TaÅŸlar 181.818 197.440 203.353 Ä°talya (%40), Almanya(%18),Portekiz(%9), Fransa(%8)
İşlenmiş Granit 1.148.774 1.410.511 1.954.778 İtalya(%38), Brezilya(21), Çin(%16), İspanya(%7)
İşlenmiş Diğer Granit Taşlar 305.538 376.393 389.415 İtalya(%28),Finlandiya(%14), Kanada(%5), Çin(%4)
İşlenmiş Kayağan Taşı 529.806 622.167 652.011 İspanya(%59), Brezilya(%10),Tayvan(%4), Çin(%4)
İşlenmiş Toplamı 6.207.542 7.359.140 8.564.756
GENEL TOPLAM 8.170.085 9.721.149 11.776.544
Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarının ülkelere göre dağılımı incelendiÄŸinde de, yine Çin, Hindistan, Ä°talya, Ä°spanya ve Türkiye’nin önde gelen Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatçıları olduÄŸu görülmektedir. Söz konusu ülkelerin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarında aldıkları payın tarihsel geliÅŸimine bakıldığında, Türkiye’nin diÄŸerlerine kıyasla çok daha hızlı ihracat miktarını artırdığı anlaşılmaktadır. BileÅŸik olarak yıllık ortalama % 28,64’lük bir büyüme sergileyerek kendisine en yakın seyreden Çin’in %13,60 ve Hindistan’ın % 11,51’lik büyüme oranlarını geride bırakmıştır. Bununla beraber, Çin’in 1996 yılından itibaren Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracat miktarında kazandığı ivme kayda deÄŸerdir.
Tablo 3.22
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar (Ham ve İşlenmiş) İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (Bin Ton)
Ãœlke 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar % Miktar %
Çin 2.568 13,7 3.156 15,2 4.095 18 4.692 19,5 5.700 22,5 6.992 23,6 7.534 22,9
Hindistan 1.724 9,2 1.888 9,1 2.307 10,1 2.294 9,5 2.431 9,6 3.192 10,8 3.875 11,8
Ä°talya 3.508 18,8 3.429 16,5 3.635 16 3.550 14,7 3.191 12,6 3.071 10,4 3.089 9,4
Türkiye 469 2,5 426 2 658 2,9 985 4,1 1.470 5,8 2.065 7 2.633 8
Ä°spanya 1.586 8,5 1.659 8 2.028 8,9 1.861 7,7 1.843 7,3 2.213 7,5 2.460 7,5
Brezilya 898 4,8 1.020 4,9 1.084 4,8 1.222 5,1 1.412 5,6 1.508 5,1 1.800 5,5
Portekiz 1.064 5,7 1.133 5,4 1.271 5,3 1.217 5 1.054 4,2 1.046 3,5 1.147 3,5
G. Afrika 867 4,6 947 4,6 960 4,2 903 3,7 936 3,7 742 2,5 687 2,1
Almanya 244 1,3 340 1,6 411 1,8 348 1,4 420 1,7 405 1,4 534 1,6
Norveç 236 1,3 249 1,2 297 1,3 315 1,3 352 1,4 362 1,2 412 1,3
Yunanistan 267 1,4 251 1,2 331 1,5 277 1,1 340 1,3 370 1,3 377 1,1
Finlandiya 301 1,6 376 1,8 340 1,5 325 1,3 326 1,3 338 1,1 352 1,1
ABD 364 1,9 336 1,6 243 1,1 253 1 267 1,1 267 0,9 276 0,8
Fransa 228 1,2 234 1,1 241 1,1 248 1 194 0,8 181 0,6 237 0,7
DiÄŸerleri 4.357 23,3 5.361 25,8 4.904 21,6 5.612 23,3 5.445 21,5 6.834 23,1 7.434 22,6
Toplam 18.681 100 20.805 100 22.751 100 24.102 100 25.381 100 29.586 100 32.847 100
Kaynak: Montani, s.105.
Şekil 3.11: Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İhracat Miktarının Gelişimi ve Dağılımı Kaynak: Montani, s.105.
Görüldüğü üzere, 1994-2003 yılları arasında Çin Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatını muazzam derecede artırırken, Hindistan ve Türkiye’de Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ihracatlarını aynı dönemde oldukça büyük oranda artırmışlardır.
Şekil 3.12: Önde Gelen Dekoratif Doğal Taşlar İhracatçısı Ülkelerin İhracat Miktarında Görülen
DeÄŸiÅŸim
Kaynak: Montani, s.105.
Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatı ise 2004 yılında 10,6 milyar dolar olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu deÄŸerin 1,8 milyar doları ham blok taÅŸ ihracatına, 922 milyon doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ürünlere, 8 milyar doları ise iÅŸlenmiÅŸ ürünlere aittir. Ham blok ve plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) taÅŸlar birlikte deÄŸerlendirildiklerinde dünya ithalatının % 25,83’ünü ham taÅŸlar, % 74,17’sini ise iÅŸlenmiÅŸ ürünler oluÅŸturmaktadır. 2005 yılında ise, dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatı 1,9 milyar doları ham blok taÅŸ, 933 milyon doları ham plaka (yarı iÅŸlenmiÅŸ) ve 8,8 milyar doları iÅŸlenmiÅŸ ürünler olmak üzere 11,7 milyar dolara yükselmiÅŸtir. 2005 yılı dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatının % 75,4’si iÅŸlenmiÅŸ ürünler, %8’i plaka ÅŸeklindeki ürünler, %17’si ise ham ürünlerden oluÅŸmuÅŸtur. Tablo 3.23’de üç yıllık dünya ithalat rakamları ve baÅŸlıca ithalatçı ülkelerin payları görülmektedir.
Dünyanın en önde gelen Dekoratif Doğal Taşlar ithalatçıları ürün grubuna göre değişse de, ABD, Japonya, Çin, Almanya, İtalya en önemli Dekoratif Doğal Taşlar ithalatçılarıdır. 2005 yılı dünya Dekoratif Doğal Taşlar ithalatını gerçekleştiren ilk beş ülkenin payları aşağıdaki gibidir.
Tablo 3.23
Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İthalatında İlk Beş Ülke (2005)
Ãœlke Ä°thalat DeÄŸeri ($) Pay(%)
ABD 3.315.909.139 28,4
Japonya 892.600.473 7,6
Çin 818.080.864 7
Almanya 658.263.000 5,6
Ä°talya 655.525.057 5,6
DiÄŸerleri 5.350.456.088 45,8
Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/
(05.08.2006)
Şekil 3.13: 2005 Yılı Dünya Dekoratif Doğal Taşlar İthalatında İlk Beş Ülkenin Payı Kaynak: UNSTATS, Annual Statistics, http://comtrade.un.org/db/ (05.08.2006)
Dünyanın en büyük tüketim toplumu olan ABD, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar tüketiminde de dünyada en üst sırada yer almaktadır. Dünyanın en büyük Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatçısı olan ABD inÅŸaat sektöründe yaÅŸanan daralma nedeniyle, Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatının azalacağı tahmin edilse de, dünyanın en büyük Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatçısı unvanını koruyacağı kesindir. Dünya Dekoratif DoÄŸal TaÅŸlar ithalatında ABD’nin ardından en büyük ithalatçılar Japonya ve Çin’dir.
