Dendritli Akik Taşı Özellikleri ların içinde yataklandığı bu birim Dereyalak Köyü kuzeyi ve batısında yüzeylenmektedir. Yaklaşık 5-25 m kalınlık gösteren bu çakıltaşları içinde 5-30 cm arasında irili ufaklı dendritli Akik Taşı Özellikleri ve opal yumruları bulunur. Birim volkanojenik kumtaşlarının üstüne uyumlu bir şekilde bulunur. Tabakalar morfolojiye paralel bir şekildedir. Faylarla kesilen bölgelerde silisleşme oranı artmaktadır.
Akik Taşı Özellikleri
Arazi ve petrografi çalışmalarında birimin oldukça çakıllı ve bloklu olduğu görülmüştür. Bu gözlemler oluşum ortamının oldukça hareketli olduğuna işaret eder. Çakıl ve bloklar ağırlıklı olarak Akik Taşı Özellikleri ve opallerdir, diğer çakıllar ise serpantinit, kumtaşı, kireçtaşı ve diğer volkanik malzemelerin parçalarıdır (Şekil 2-10,11,12,13,14) .
Örneklerin ince kesit incelemelerinde Akik Taşı Özellikleri ve opal yumruları haricinde daha yaşlı birimlerin çakılları da izlenmiştir. Birimdeki diğer çakıllar keskin köşeli olup; ofiyolit parçaları, kumtaşı çakılları, ile volkanik malzemelerin karışımından ibarettir (Şekil 2-15,16). Bu çakıltaşlarının çimentosu ince piroklastik malzemelerin oluşturduğu tüflerdir. Çakıltaşları çoğunlukla breş görünümündedir. Bu görünüş malzemenin çok yakın yerden kaynaklanıp depolandığını gösterir. Çakıltaşları içinde ayrıca rekristalize kireçtaşlarına ait kalsit kristalleri de izlenmiştir (Şekil 2-17).
Şekil 2-15. Volkanojenik çakıltaşları içindeki değişik kökenlere ait çakıllar. (A ve D: Tek nikol, B ve C: Çift nikol, K: Kumtaşı, Ca: Kalsit, S: Serpantinit.)
Şekil 2-16. (A) Çakıltaşları içinde opal ile volkanik matriks arasındaki sınır, (B) Volkanojenik çakıltaşları içindeki serpantinit parçası. (Op: Opal, Çt: Çakıltaşı)
2.1.4. Bazalt
3.1.1.1. Beyaz Zon
Dendritk Akik Taşı Özellikleri ların ana rengini oluşturan opak ve beyaz tonlardaki bu zondan yapılan mineralojik analizlerde kuvars’ın ön planda olduğu ortaya çıkmıştır. Örnekte ayrıca az oranda kristobalit tespit edilmiştir (Şekil 3-4,5).
3.1.1.2. Manganlı Dış Zon
Şekil 3-6. Manganlı zondan XRD analizi için hazırlanan örnekler.
Beril grubuna giren zümrüt, akuvamarin, heliodor gibi kıymetli taşlar, mücevherciliğin yanısıra hassas terazilerin yapımında da kullanılır. Benzer şekilde yeşil turmalinde, turmalin kaması yapımında ve polarizasyon aletlerinin yapımında kullanılır.
Kristal kuvarsın renklileri süs taşı olarak bazı çeşitleri de telsiz ve radyolarda kullanılır. Sert oluşu ve asitlerden etkilenmemesi nedeniyle bazı tür Akik Taşı Özelliklerilar laboratuvarlar için havan imalatında, ayrıca terazi ve bıçak ağızlarında, tekstil silindirlerinde ve spatül olarak kullanılırlar.
Kıymetli taşların iyi pazar bulması ve ekonomisi, insanlar tarafından taklitlerinin, yani sentetiklerinin ve imitasyonlarının yapılmasına neden olmuştur. Sentetikler gerek kimyasal gerekse fiziksel anlamda, taklit edildikleri taşın tam bir kopyasıdır. İmitasyonlar ise sadece görünüş olarak taklit edildikleri taşa benzerler. İmitasyonlar için genellikle cam ve plastik kullanılır.
1900’lü yıllardan itibaren doğal kıymetli taşlara benzeyen sentetik maddelerin yapımı gerçekleştirilmiştir. İmal edilen ilk sentetik taş safirdir. 1902 yılında General Elektrik Firması süs taşı olarak kullanılan elmaslar kadar temiz, fakat küçük boyda elmas yapımını gerçekleştirmiştir. Sonradan çeşitli eritme teknikleri kullanılarak zümrüt, yakut ve aleksandrit gibi taşların sentetikleri üretilmiştir. Günümüzde hemen her çeşit taşın sentetiği yapılabilmektedir (Türeli ve diğerleri 2000).
Dünyada sentetik ve imitasyon kıymetli ve yarı kıymetli taş üretimi de hızla artmaktadır. Örneğin 2005 yılı verilerine göre A.B.D.’de sentetik taş üretimi 25 milyon doların, imitasyon taş üretimi ise 100 milyon doların üzerinde bir üretim değerine ulaşmıştır. Batılı ülkeler ve Güneydoğu Asya ülkeleri tarafından üretilen sentetik ve imitasyon ürünler daha çok gelişmekte olan ülke piyasalarında müşteri bulabilmektedir.
Kıymetli ve yarı kıymetli doğal taşları üretip genellikle ham olarak ihraç eden belli başlı ülkeler olarak, Afrika’da; Botsvana, Kongo, Güney Afrika, Angola, Namibya, Asya’da; Afganistan, Hindistan, Rusya, Sri Lanka, Burma, Amerika’da; Brezilya, Kolombiya, Meksika sayılabilir. İstisnai bir durum olarak gelişmiş bir sanayi ülkesi olan Avustralya’da, başta elmas olmak üzere kıymetli taş ihracatçısıdır. İhracatta maddi değer olarak en büyük pay elmas türü kıymetli taşlardadır (yaklaşık % 90). A.B.D. kıymetli ve kıymetli taş tüketicisi olarak dünyanın en büyük pazarıdır. Toplam dünya üretiminin %35’inden fazlasını satın alan A.B.D’nin 2005 yılı ithalat rakamları aşağıdadır (Tablo 4-2 ).
TABLO 4-2. A.B.D’nin 2005 yılı ithalatı (Olson, 2006).
TAŞLARIN CİNSİ MİKTAR (BİN KARAT) DEĞER (BİN DOLAR)
Elmas (Ham veya Kesilmemiş) 1440 588000
Elmas (Kesilmiş , işlenmemiş) 16400 7900000
Zümrüt (Kesilmiş , işlenmemiş) 5930 195000
Yakut, Safir (Kesilmiş , işlenmemiş) 10500 242000
Mercan ve benzeri malzeme Veri yok 7640
İnci (Doğal) Veri yok 1090
İnci (Kültür) Veri yok 36900
İnci (İmitasyon) Veri yok 1530
Diğer Taşlar (Ham) 883000 31100
Diğer Taşlar (Kesilmiş,işlenmiş) Veri yok 146330
Sentetik Taşlar Veri yok 53670
İmitasyonlar Veri yok 48800
TOPLAM Sağlıklı veri yok 9250000
A.B.D.’ni başta Almanya, Hollanda, Belçika olmak üzere diğer Avrupa ülkeleri ile Japonya ve İsrail takip eder. Sanayileşmiş batılı ülkeler Afrika, Asya ve Güney Amerika ülkelerinden kıymetli taş hammaddelerini ithalat yolu ile temin etmektedir. Çok az bir kısım hammadde de yerli bireysel taş toplayıcıları ve amatör kulüplerin gayretleriyle karşılanmaktadır (Türeli ve diğerleri 2000).
Daha önce de belirtildiği gibi dünya elmas piyasası, üretiminden en son satış aşamasına kadar uluslararası bir tekel olan ve merkezi Güney Afrika’da bulunan De Beers firması ve onun yan kuruluşu CSO (Merkezi Satış Organizasyonu) tarafından denetlenir. Ayrıca A.B.D.’de her eyalette süs taşı konusunda faaliyet gösteren kuruluşlara rastlamak mümkündür. Almanya’da Idar Oberstein kasabası geleneksel olarak tamamı ile süstaşı endüstrisi ile uğraşan önemli merkezlerden biridir.
Dünyanın her bölgesinden alınan hammaddeler burada çok sık olarak düzenlenen fuarlarda sergilenerek alıcı bulabilmektedir. Tüm bunlara ek olarak son yıllarda Güneydoğu Asya’da Tayland, Hong Kong, Sri Lanka, Asya’da Hindistan, Avrupa’da Belçika ve Hollanda ve Ortadoğu’da İsrail kıymetli taşların ticaretinde aktif rol oynamaktadırlar.
Kıymetli ve yarı kıymetli taşların endüstriyel konumunun gelişmesine paralel olarak istihdam artmaktadır. Sanayileşmiş ileri ülkeler taşların kesimi, işlenmesi, pazarlanması ve sentetik olarak üretilmesi konularına ağırlık vermektedirler.
Geri kalmış ülkelerde ise son derece düşük işçilik girdileri ile büyük oranlarda ham taş üretimi yapılmaktadır. Hindistan başta olmak üzere Afganistan, Pakistan, Çin ve bir çok Afrika ülkesinde binlerce insan bu sektörde çalışarak geçimini sağlamaktadır. Dünyada kıymetli bir taşın fiyatı; o taşın güzelliği, saflığı, hataları, taşa olan talep ve nadirliği gibi nesnel bir takım özelliklere bağlı olarak belirlenir.
Dendritli Akik Taşı Özellikleri ların içinde yataklandığı bu birim Dereyalak Köyü kuzeyi ve batısında yüzeylenmektedir. Yaklaşık 5-25 m kalınlık gösteren bu çakıltaşları içinde 5-30 cm arasında irili ufaklı dendritli Akik Taşı Özellikleri ve opal yumruları bulunur. Birim volkanojenik kumtaşlarının üstüne uyumlu bir şekilde bulunur. Tabakalar morfolojiye paralel bir şekildedir. Faylarla kesilen bölgelerde silisleşme oranı artmaktadır.
Akik Taşı Özellikleri
Arazi ve petrografi çalışmalarında birimin oldukça çakıllı ve bloklu olduğu görülmüştür. Bu gözlemler oluşum ortamının oldukça hareketli olduğuna işaret eder. Çakıl ve bloklar ağırlıklı olarak Akik Taşı Özellikleri ve opallerdir, diğer çakıllar ise serpantinit, kumtaşı, kireçtaşı ve diğer volkanik malzemelerin parçalarıdır (Şekil 2-10,11,12,13,14) .
Örneklerin ince kesit incelemelerinde Akik Taşı Özellikleri ve opal yumruları haricinde daha yaşlı birimlerin çakılları da izlenmiştir. Birimdeki diğer çakıllar keskin köşeli olup; ofiyolit parçaları, kumtaşı çakılları, ile volkanik malzemelerin karışımından ibarettir (Şekil 2-15,16). Bu çakıltaşlarının çimentosu ince piroklastik malzemelerin oluşturduğu tüflerdir. Çakıltaşları çoğunlukla breş görünümündedir. Bu görünüş malzemenin çok yakın yerden kaynaklanıp depolandığını gösterir. Çakıltaşları içinde ayrıca rekristalize kireçtaşlarına ait kalsit kristalleri de izlenmiştir (Şekil 2-17).
Şekil 2-15. Volkanojenik çakıltaşları içindeki değişik kökenlere ait çakıllar. (A ve D: Tek nikol, B ve C: Çift nikol, K: Kumtaşı, Ca: Kalsit, S: Serpantinit.)
Şekil 2-16. (A) Çakıltaşları içinde opal ile volkanik matriks arasındaki sınır, (B) Volkanojenik çakıltaşları içindeki serpantinit parçası. (Op: Opal, Çt: Çakıltaşı)
2.1.4. Bazalt
3.1.1.1. Beyaz Zon
Dendritk Akik Taşı Özellikleri ların ana rengini oluşturan opak ve beyaz tonlardaki bu zondan yapılan mineralojik analizlerde kuvars’ın ön planda olduğu ortaya çıkmıştır. Örnekte ayrıca az oranda kristobalit tespit edilmiştir (Şekil 3-4,5).
3.1.1.2. Manganlı Dış Zon
Şekil 3-6. Manganlı zondan XRD analizi için hazırlanan örnekler.
Beril grubuna giren zümrüt, akuvamarin, heliodor gibi kıymetli taşlar, mücevherciliğin yanısıra hassas terazilerin yapımında da kullanılır. Benzer şekilde yeşil turmalinde, turmalin kaması yapımında ve polarizasyon aletlerinin yapımında kullanılır.
Kristal kuvarsın renklileri süs taşı olarak bazı çeşitleri de telsiz ve radyolarda kullanılır. Sert oluşu ve asitlerden etkilenmemesi nedeniyle bazı tür Akik Taşı Özelliklerilar laboratuvarlar için havan imalatında, ayrıca terazi ve bıçak ağızlarında, tekstil silindirlerinde ve spatül olarak kullanılırlar.
Kıymetli taşların iyi pazar bulması ve ekonomisi, insanlar tarafından taklitlerinin, yani sentetiklerinin ve imitasyonlarının yapılmasına neden olmuştur. Sentetikler gerek kimyasal gerekse fiziksel anlamda, taklit edildikleri taşın tam bir kopyasıdır. İmitasyonlar ise sadece görünüş olarak taklit edildikleri taşa benzerler. İmitasyonlar için genellikle cam ve plastik kullanılır.
1900’lü yıllardan itibaren doğal kıymetli taşlara benzeyen sentetik maddelerin yapımı gerçekleştirilmiştir. İmal edilen ilk sentetik taş safirdir. 1902 yılında General Elektrik Firması süs taşı olarak kullanılan elmaslar kadar temiz, fakat küçük boyda elmas yapımını gerçekleştirmiştir. Sonradan çeşitli eritme teknikleri kullanılarak zümrüt, yakut ve aleksandrit gibi taşların sentetikleri üretilmiştir. Günümüzde hemen her çeşit taşın sentetiği yapılabilmektedir (Türeli ve diğerleri 2000).
Dünyada sentetik ve imitasyon kıymetli ve yarı kıymetli taş üretimi de hızla artmaktadır. Örneğin 2005 yılı verilerine göre A.B.D.’de sentetik taş üretimi 25 milyon doların, imitasyon taş üretimi ise 100 milyon doların üzerinde bir üretim değerine ulaşmıştır. Batılı ülkeler ve Güneydoğu Asya ülkeleri tarafından üretilen sentetik ve imitasyon ürünler daha çok gelişmekte olan ülke piyasalarında müşteri bulabilmektedir.
Kıymetli ve yarı kıymetli doğal taşları üretip genellikle ham olarak ihraç eden belli başlı ülkeler olarak, Afrika’da; Botsvana, Kongo, Güney Afrika, Angola, Namibya, Asya’da; Afganistan, Hindistan, Rusya, Sri Lanka, Burma, Amerika’da; Brezilya, Kolombiya, Meksika sayılabilir. İstisnai bir durum olarak gelişmiş bir sanayi ülkesi olan Avustralya’da, başta elmas olmak üzere kıymetli taş ihracatçısıdır. İhracatta maddi değer olarak en büyük pay elmas türü kıymetli taşlardadır (yaklaşık % 90). A.B.D. kıymetli ve kıymetli taş tüketicisi olarak dünyanın en büyük pazarıdır. Toplam dünya üretiminin %35’inden fazlasını satın alan A.B.D’nin 2005 yılı ithalat rakamları aşağıdadır (Tablo 4-2 ).
TABLO 4-2. A.B.D’nin 2005 yılı ithalatı (Olson, 2006).
TAŞLARIN CİNSİ MİKTAR (BİN KARAT) DEĞER (BİN DOLAR)
Elmas (Ham veya Kesilmemiş) 1440 588000
Elmas (Kesilmiş , işlenmemiş) 16400 7900000
Zümrüt (Kesilmiş , işlenmemiş) 5930 195000
Yakut, Safir (Kesilmiş , işlenmemiş) 10500 242000
Mercan ve benzeri malzeme Veri yok 7640
İnci (Doğal) Veri yok 1090
İnci (Kültür) Veri yok 36900
İnci (İmitasyon) Veri yok 1530
Diğer Taşlar (Ham) 883000 31100
Diğer Taşlar (Kesilmiş,işlenmiş) Veri yok 146330
Sentetik Taşlar Veri yok 53670
İmitasyonlar Veri yok 48800
TOPLAM Sağlıklı veri yok 9250000
A.B.D.’ni başta Almanya, Hollanda, Belçika olmak üzere diğer Avrupa ülkeleri ile Japonya ve İsrail takip eder. Sanayileşmiş batılı ülkeler Afrika, Asya ve Güney Amerika ülkelerinden kıymetli taş hammaddelerini ithalat yolu ile temin etmektedir. Çok az bir kısım hammadde de yerli bireysel taş toplayıcıları ve amatör kulüplerin gayretleriyle karşılanmaktadır (Türeli ve diğerleri 2000).
Daha önce de belirtildiği gibi dünya elmas piyasası, üretiminden en son satış aşamasına kadar uluslararası bir tekel olan ve merkezi Güney Afrika’da bulunan De Beers firması ve onun yan kuruluşu CSO (Merkezi Satış Organizasyonu) tarafından denetlenir. Ayrıca A.B.D.’de her eyalette süs taşı konusunda faaliyet gösteren kuruluşlara rastlamak mümkündür. Almanya’da Idar Oberstein kasabası geleneksel olarak tamamı ile süstaşı endüstrisi ile uğraşan önemli merkezlerden biridir.
Dünyanın her bölgesinden alınan hammaddeler burada çok sık olarak düzenlenen fuarlarda sergilenerek alıcı bulabilmektedir. Tüm bunlara ek olarak son yıllarda Güneydoğu Asya’da Tayland, Hong Kong, Sri Lanka, Asya’da Hindistan, Avrupa’da Belçika ve Hollanda ve Ortadoğu’da İsrail kıymetli taşların ticaretinde aktif rol oynamaktadırlar.
Kıymetli ve yarı kıymetli taşların endüstriyel konumunun gelişmesine paralel olarak istihdam artmaktadır. Sanayileşmiş ileri ülkeler taşların kesimi, işlenmesi, pazarlanması ve sentetik olarak üretilmesi konularına ağırlık vermektedirler.
Geri kalmış ülkelerde ise son derece düşük işçilik girdileri ile büyük oranlarda ham taş üretimi yapılmaktadır. Hindistan başta olmak üzere Afganistan, Pakistan, Çin ve bir çok Afrika ülkesinde binlerce insan bu sektörde çalışarak geçimini sağlamaktadır. Dünyada kıymetli bir taşın fiyatı; o taşın güzelliği, saflığı, hataları, taşa olan talep ve nadirliği gibi nesnel bir takım özelliklere bağlı olarak belirlenir.
