incinin temizlenmesi
Ä°nci aslında baÄŸlanmış su olduÄŸu için latif ve nazik bir cevherdir. Çok durduÄŸunda çürür ve renginden döner. AteÅŸin sıcaklığına dayanamaz, sararır, yanar ve vücut ısısından, terden, ekÅŸilerden, yaÄŸlardan, kirden, yaÅŸ yerlerde durmaktan, müşk, kâfur, gâliye gibi keskin kokulu nesnelerden ve iri cevherlerle yan yana olmaktan taraveti, suyu, rengi bozulur, cismi çürür. Bundan dolayı inci, la’l, yakut gibi deÄŸerli taÅŸlar dış etkilerden korunmaları için pamuk içerisinde muhafaza edilir. Åžirvânî, incinin çabuk bozulma özelliÄŸi sebebiyle tüccarların onu servet saymadıklarını belirtir90:
Tab’ım ol bahr-ı suhandır ki kef-i mevci tutar
Penbeler içre nihân sübha-i lü’lü-yı nazîm (Nef’î/AkkuÅŸ, 1993: 68)
‘Urf-i nu’mânî ile zât-ı ÅŸeref-mendî gibi
Penbede saklıyacak bir dür-i şehvâr olmaz (Sâbit/ Karacan 1991: 177)
| Şirvânî, age, s. 77-101.
Kırat, “deÄŸerli taÅŸların tartısında kullanılan iki desigramlık ölçü birimi”dir (Kutlar, 2005: 148). Filori, “altın para birimi”dir (Kutlar, 2005: 130). Kutlar, age, s. 54-69. Åžirvânî, age, s. 77-101. |
Rengi değişmiş, suyu ve ışıltısı gitmiş incinin eski haline getirilmesi için Şirvânî şunların yapılmasını önerir:
“Rengi, suyu, parıltısı yerinde olmayan inciyi güneÅŸe karşı tutarlar, eÄŸer içinde hiç ışık görünmezse, o inci cilayı kabul etmez. Bu yüzden inciyi düzeltecek ilaç yapılmaz. Işık görünürse cilayı kabul eder ve ilacı yapılır. Ä°lacı kabul eden inci eÄŸer ufak ve sarıysa, incir sütünde ıslatılır. Sarılığı gider. Asıl rengine döner. Fakat her üç günde bir taze süt konulması gerekir veya soyulmuÅŸ mahlep otu, soyulmuÅŸ susam ve kâfûr beraber ezilip yoÄŸrulur, hab adlı sarı inciler içine konur, fındık gibi yuvarlaklar yapılıp, demir kepçeye konur, sonra paça yağı ilave edilip ateÅŸte yavaÅŸ yavaÅŸ kaynatılır, soÄŸuduktan sonra inci çıkarılır. Böylece inci son derece temiz ve berrak olur. Ä°lacı kabul eden incinin rengi kızıl ise taze keçi sütüyle bir saat yıkanır, sonra çoÄŸan, ÅŸeb, kâfur dövülüp keçi sütüyle yoÄŸurulur, bu hamur, inciye kalınca sürülür, fırında piÅŸirildikten sonra soÄŸutulup hamurdan çıkartılır. Bunun ardından inci çok temiz ve ÅŸeffaf olur. Habbe adlı incinin rengi müşkten veya ‘abîrden bozulmuÅŸsa sabun, hacıbektaÅŸ tuzu ve kuru hamam otu bir ÅŸiÅŸeye konur, üzerine tatlı su dökülür ve üzerine inciler bırakılır. Kömür ateÅŸi üzerinde yavaÅŸ yavaÅŸ kaynatılır. Sabun köpürdükçe köpüğü alınıp suyu yenilenir. Bu iÅŸlem birkaç kez tekrarlanır. Sonra inci temiz su ile yıkanır, kiri ve pası gider, temizlenir, berrak ve nurlu olur. Bir baÅŸka yol, dövülmüş kâfur inciyle birlikte keten bez içine sıkıca baÄŸlanır, ÅŸiÅŸeye veya kadehe bırakılır, üzerine kadehi zambak yağı ve mahlep otu yağı konur. Kadeh, yumuÅŸak kömür ateÅŸinde beÅŸ yüze kadar sayılarak bekletilir. Ä°nci beyazlaÅŸtıysa kadehten çıkarılır. BeyazlaÅŸmadıysa bu iÅŸlem tekrarlanır. EÄŸer incinin sarılığı dış yüzeyinde ise kuzukulağı ekÅŸisinin imbikte çekilmiÅŸi incinin sarılığını giderir   .
incinin temizlenmesi
Ä°nci aslında baÄŸlanmış su olduÄŸu için latif ve nazik bir cevherdir. Çok durduÄŸunda çürür ve renginden döner. AteÅŸin sıcaklığına dayanamaz, sararır, yanar ve vücut ısısından, terden, ekÅŸilerden, yaÄŸlardan, kirden, yaÅŸ yerlerde durmaktan, müşk, kâfur, gâliye gibi keskin kokulu nesnelerden ve iri cevherlerle yan yana olmaktan taraveti, suyu, rengi bozulur, cismi çürür. Bundan dolayı inci, la’l, yakut gibi deÄŸerli taÅŸlar dış etkilerden korunmaları için pamuk içerisinde muhafaza edilir. Åžirvânî, incinin çabuk bozulma özelliÄŸi sebebiyle tüccarların onu servet saymadıklarını belirtir90:
Tab’ım ol bahr-ı suhandır ki kef-i mevci tutar
Penbeler içre nihân sübha-i lü’lü-yı nazîm (Nef’î/AkkuÅŸ, 1993: 68)
‘Urf-i nu’mânî ile zât-ı ÅŸeref-mendî gibi
Penbede saklıyacak bir dür-i şehvâr olmaz (Sâbit/ Karacan 1991: 177)
| Şirvânî, age, s. 77-101.
Kırat, “deÄŸerli taÅŸların tartısında kullanılan iki desigramlık ölçü birimi”dir (Kutlar, 2005: 148). Filori, “altın para birimi”dir (Kutlar, 2005: 130). Kutlar, age, s. 54-69. Åžirvânî, age, s. 77-101. |
Rengi değişmiş, suyu ve ışıltısı gitmiş incinin eski haline getirilmesi için Şirvânî şunların yapılmasını önerir:
“Rengi, suyu, parıltısı yerinde olmayan inciyi güneÅŸe karşı tutarlar, eÄŸer içinde hiç ışık görünmezse, o inci cilayı kabul etmez. Bu yüzden inciyi düzeltecek ilaç yapılmaz. Işık görünürse cilayı kabul eder ve ilacı yapılır. Ä°lacı kabul eden inci eÄŸer ufak ve sarıysa, incir sütünde ıslatılır. Sarılığı gider. Asıl rengine döner. Fakat her üç günde bir taze süt konulması gerekir veya soyulmuÅŸ mahlep otu, soyulmuÅŸ susam ve kâfûr beraber ezilip yoÄŸrulur, hab adlı sarı inciler içine konur, fındık gibi yuvarlaklar yapılıp, demir kepçeye konur, sonra paça yağı ilave edilip ateÅŸte yavaÅŸ yavaÅŸ kaynatılır, soÄŸuduktan sonra inci çıkarılır. Böylece inci son derece temiz ve berrak olur. Ä°lacı kabul eden incinin rengi kızıl ise taze keçi sütüyle bir saat yıkanır, sonra çoÄŸan, ÅŸeb, kâfur dövülüp keçi sütüyle yoÄŸurulur, bu hamur, inciye kalınca sürülür, fırında piÅŸirildikten sonra soÄŸutulup hamurdan çıkartılır. Bunun ardından inci çok temiz ve ÅŸeffaf olur. Habbe adlı incinin rengi müşkten veya ‘abîrden bozulmuÅŸsa sabun, hacıbektaÅŸ tuzu ve kuru hamam otu bir ÅŸiÅŸeye konur, üzerine tatlı su dökülür ve üzerine inciler bırakılır. Kömür ateÅŸi üzerinde yavaÅŸ yavaÅŸ kaynatılır. Sabun köpürdükçe köpüğü alınıp suyu yenilenir. Bu iÅŸlem birkaç kez tekrarlanır. Sonra inci temiz su ile yıkanır, kiri ve pası gider, temizlenir, berrak ve nurlu olur. Bir baÅŸka yol, dövülmüş kâfur inciyle birlikte keten bez içine sıkıca baÄŸlanır, ÅŸiÅŸeye veya kadehe bırakılır, üzerine kadehi zambak yağı ve mahlep otu yağı konur. Kadeh, yumuÅŸak kömür ateÅŸinde beÅŸ yüze kadar sayılarak bekletilir. Ä°nci beyazlaÅŸtıysa kadehten çıkarılır. BeyazlaÅŸmadıysa bu iÅŸlem tekrarlanır. EÄŸer incinin sarılığı dış yüzeyinde ise kuzukulağı ekÅŸisinin imbikte çekilmiÅŸi incinin sarılığını giderir   .
