Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi kelimesi aynı zamanda insan ismi olarak da kullanılmış ve Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi anlamı taşıyan birçok kelime geçmişten günümüze kadın ve erkek adı olarak kullanıla gelmiştir.
Kadın ve erkek isimlerinin karşılığı olarak kullanılan ve NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi anlamı taşıyan isimlere baktığımızda kadın isimlerinin iyilik, güzellik, lütuf, ikram, sunu gibi dha çok kadının güzelliÄŸinden, iyiliÄŸinden, Allah’m erkeklere bir lütfü oluÅŸundan bahseden ve kadının pasif durumda olduÄŸu isimler kullanıldığı görülmekteyken; erkek isimlenilin de bağış, ihsan, saygı, ÅŸan, şöhret, ün gibi isimlerle karşılandığı göriümektedir. Buna göre kadın güzelliÄŸin, mceliÄŸin, iyiliÄŸin bir simgesi olarak gösterilirken; erkek de gücün, kuvvetin, otoritenin, maddî varlığın simgesi olarak gösterilmektedir. ErkeÄŸin kadına olan üstünlüğü, kadının da erkekten güzel oluÅŸu bu isimlerde vurgulanmaktadır.
Buna göre Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi anlamı taşıyan kadın ve erkek adlan şunlardır:
1.7.1. Kadın f simleri
Andaç: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, hatıra. 2. Evlât; nesil. 3. Un, şöhret.
Armağan: 1. Birini sevindirmek için verilen şey, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. ödül. 3. Bağış, ihsan.
Atıfe: Ar. 1. İyilik, bağış, lütuf. 2. Karşılık beklemeden gösterilen sevgi.
Atiye: Ar. İhsan, lütuf, bağışlama.
Aykut: 1. Ay-kut Kutlu, uğurlu ay. 2. ÖdüL mükâfat
Berat: Ar. 1. NiÅŸan, rütbe. 2. Bir buluÅŸtan, bir haktan yararlanmak için devletçe verilen belge, patent. 3. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda bir göreve atanan, aylık baÄŸlanan, san, niÅŸan veya ayrıcalık verilen kimseler için çıkarılan padiÅŸah buyruÄŸu.
Caize: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Yol yiyeceği, azık. 3. Eski şairlere yazdıkları methiyeler için verilen bahşiş.
Çeyiz: Gelin için hazırlanan her tür eşya.
Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi: Ar. Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen şey, armağan.
İkram: Ar. 1. Saygı gösterme. 2. Ağırlama 3. Bir şeyi armağan olarak verme.
Ä°nayet: Ar. 1. Yardım, ihsan, iyilik, lütuf. 2. Gözetme, kayırma. 3. Ä°nsanları rahata kavuÅŸturmak için Allah’m yapmış olduÄŸu doÄŸaüstü bağış veya yardım.
Keramet: Ar. 1. Bağış. 2. Ağırlama, ikram. 3. Ermişçe yapılan iş, hareket veya söz.
Lütfiye: Ar. İyilik, güzellik ve ihsanla ilgili.
Lütuf: Ar. 1. İyilik, güzellik, hoşluk. 2. Bağış, ihsan.
Mnhsine: Ar. İyilikte, bağışta bulunan, ihsan eden.
Neval: Ar. 1. Tarih, kader. 2. Bağış, ihsan.
Nevale: Ar. 1. Talih, kısmet. 2. Bağış, ihsan. 3. Yiyecek, içecek şey, azık.
Nimet: Ar. 1. İyilik, lütuf, ihsan. 2. İyi yaşamak için gerekli olan şeyler. 3. Yiyecek, içecek, azık.
Ragibe: Ar. 1. Rağbet olunan, çok istenilen şey. 2. Bol Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Saçı: 1. Düğün armağanı. 2. Gelinin başına saçılan şeker, arpa, para gibi şeyler.
Sungu: 1. ArmaÄŸan, ihsan. 2. Geline verilen armaÄŸan.
Sonu: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Sunulan, takdim edilen şey. 3. Geline verilen armağan.
Telek: 1. Armağan. 2. Dilek. 3. Kuş vb. hayvanların kanat tüyleri.
Töre: I. Eğitim; görgü; gelenek. 2. Soyluluk. 3. Eksiksiz, mükemmel. 4. Geline verilen armağan.
Tuhfe: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Yeni çıkan, hoşa giden, güzel şey.
1.7.2. Erkek Ä°simleri
Abdülmennan: Ar. Çok ihsan eden, veren, ihsanı bol Allah’ın kulu. Abdüllâtsf: Ar. Ä°nsanlara bağışta bulunan Allah’m kulu. Andaç: 1. ArmaÄŸan, NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi, haüra. 2. Evlât, nesil. 3. Ãœn, şöhret. 4. EÅŸ, denk. Angı: 1. Åžan, şöhret, ün. 2. Hatıra, NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi, armaÄŸan.
Armağan: 1. Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen şey, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Ödül. 3. Bağış, ihsan.
Artut: Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Atâ: Ar. Bağış, ihsan.
AtauIIah: Ar. Allah’ın bağışladığı, Allah’ın ihsanı. Bağış: 1. Bağışlanan ÅŸey, ihsan. 2. Sıçrayış, adama. Bağışhan: Bağış-han.
Belek: 1. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, armağan. 2. Alacalı, karışık renkli. 3. Nişan, iz.
Bürge: 1. Pire. 2. Bir yerde durmayan canlı, taşkın kimse. 3. Keklik. 4. Bahşiş, armağan.
Holat: Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
İhsan: Ar. 1. İyilik etme, iyilik. 2. Bağış, bağışlama. 3. Bağışlanan şey. İkram: Ar. 1. Saygı gösterme. 2. Ağırlama. 3. Bir şeyi armağan olarak verme. İnayet: Ar. 1. Lütuf, bağış, iyilik. 2. Dikkat, gayret, özen. Kayra: Büyük bir. kimseden gelen iyilik, ihsan. Kete: Düğün armağanı.
Lütfi: Ar. 1. İyilik ve güzellikle ilgili. 2. İhsan, bağışla ilgili.
Mennan: Ar. 1. Çok ihsan eden, veren. 2. Tanrının adlanndandır.
Muhsin: Ar. İyilikte, bağışta bulunan, ihsan eden.
Nimet: Ar. 1. İyilik, bağış, lütuf. 2. Mutluluk, saadet.
Ödül: 1. Bir başarı ya da iyilik karşısında verilen armağan. 2. Yarış.
Özdel: Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Regaip: Ar. 1. Çok istek gören, beğenilen. 2. Armağanlar. Tarda: Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. Tartış: Armağan.
Telek: i. Kuş, tavuk vb. hayvanların kanat kalemleri. 2. Bir tür bitki yaprağı. 3. Bağlam, tutam. 4. Armağan. 5. Dilek.
Tuhfe: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Hoşa giden, güzel şey.
Töre: 1. Eğitim, görgü, gelenek 2. Soyluluk, asalet 3. Eksiksiz, mükemmel. 4. Geline verilen armağan.
Uma: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Konuk, misafir.
Uraza: Ar. 1. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, armağan. 2. Konuğa çıkarılan yiyecek.
Vahap: Ar. Bağışlayan, ihsan eden.
Vehip: Ar. Bağışlama, bağış, vergi.
Yarlık: 1. Buyruk, ferman. 2. Yasa, kanun. 3. Yoksul. 4. Bağış, lütuf. (Belgin Aksu, http://ww.tdk.org.tr/te^
2. SÃœNNET
Geçiş dönemlerinden biri olan sünnet erkekliğe adım atışın simgesidir. Bu dönemde verilen Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler böylesi önemli bir günün anamını yansıtacak nitelikte Nişanlıya Doğum Günü Hediyesilerdir. Sünnet olan çocuğu mutlu edecek, bu günü hatırlamasını sağlayacak, maddî ve manevî değeri yüksek şeyler Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi edilmeye çalışılmaktadır.
Şekil 8 Sünnet yatağında Nişanlıya Doğum Günü Hediyesileri kabul eden çocuğun görünümü.
Sünnet NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesisi konusunda Türkiye’de kesin bir kural yoktur. Sünnet NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri yöresel nitelikler taşımaktadır. Toplum yapısındaki geleneÄŸe baÄŸlılık düzeyi NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesilerin türünü ve miktarını belirlemektedir (Örnek 2000:180)
Sünnet çocuÄŸuna verilen NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi ler ailenin maddî gücü ile doÄŸrudan iliÅŸkilidir. Türkiye’de ailenin maddi gücüne göre sünnet çocuÄŸuna düğün sırasında bahçe, tarla, dükkân, ev, altın ve eÅŸya gibi ÅŸeylerin vaat edilmesi geleneÄŸinin varlığı bilinmektedir. Sünnet çocuÄŸuna eÄŸer para ya da altm verilmek isteniyorsa bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi çocuÄŸun kıyafetine iÄŸnelenir; eÄŸer verilecek paranın miktarı düşükse bu paranın zarf içine konulması Mettendn.Getirilen diÄŸer NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler çocuÄŸun yatağına ya da yastığının altına bırakılmaktadır. Türkiye’de olduÄŸu gibi diÄŸer Türk topluluklarında da sünnet olan çocuÄŸa çeÅŸitli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler verilir.
Türkmenlerde sünnet olan çocuğa ilk Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiyi sünneti yapan kişi ve kardeşleri vermektedir. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler para, altın, oyuncak, bisiklet ve giysilerden olabileceği gibi çocuğun hoşuna gidecek süs eşyalarından da olabilmektedir. (Tatlılıoğlu 1999: 22)
Özbekistan’da sünnet çocuÄŸuna getirilen NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi lere “toyana” denilir. Bunlar: Kap-kacak, giyim ve ev eÅŸyası, at ve para olabilmektedir. (Kalafat 1997:271)
Kazak Türklerinde “sünnet toyu” Müslümanlığın en önemli bayramlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle de NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi olarak kıymetli ÅŸeyler getnilmektedir. Tay ile birlikte verilen at, Kazak Türklerinin sünnet çocuÄŸuna verdikleri en kıymetli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler arasındadır. Bunun yanı sıra koyun ve kuzu ile para da verilmektedir. Kazak Türklerinde sünnet çocuÄŸu davet edilecek kiÅŸileri çağırmaya gittiÄŸinde davet edilenler NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi vermektedir. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesilerden bazıları; ÅŸeker, çikolata, gümüş para ve bağırsaktır. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri verirken sünnet çocuÄŸunun atının semerine beyaz kurdeleler baÄŸladıkları ve dilekte bulunarak dua ettikleri bilinmektedir. (Yücel 2001:206)
Bu dileklerden bazıları şunlardır:
■Evinin önü yeşillik olan ahum koyunla dolsun!
■içtiğin ayran buz olsun!
” Nasibin fazla olsun!
■Sünnet atın buğra atma dönsün!
■Semerin tahta dönsün!
â– Heyben dolu olsun!
■Daima yolun açık olsun! (Yücel 2001:206)
Çocuk eve döndüğünde ailesi ve komÅŸuları çocuÄŸu atından indirip “dansı bizim çocuklanmızm başına” diyerek sünnet heybesindeki NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri kendi aralarında paylaÅŸmaktadırlar. (Yücel 2001: 206)
Çocuğun tüm hayatım etkileyecek önemli geçiş dönemlerinden biri olan sünneti sağ salim geçirmesi için çocuğa yardımcı olan sünnetçiye verilen Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler ailenin ekonomik duruma ve sosyal statüsüne göre değişiklik göstermektedir.
Sivas’ta sünnetçiye bahÅŸiÅŸ olarak bir kalıp sabun, bir çift yün çorap ve ailenin maddi durumuna göre para verilmektedir (Pürlü 2002: 651)
Kırgız Türklerinde ise önce sünneti yapacak “usta” ÅŸahısa çeÅŸitli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler verilerek memnun olması saÄŸlanarak sünnet iÅŸlemine geçilmektedir (Akmataliyev 2001:179)
Özbek Türklerinde sünnetçiye verilen para çocuÄŸa NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi olarak verilen paradan farklıdır. ÇocuÄŸun tam kesilme anında para ve konfeti saçısı yapılmaktadır. Bu sırada davetlilerin saçtığı para birikir. Buna “çıprange” denilmektedir. “Çıprange”yi sünnetçi almaktadır (Kalafat 1997: 271)
Türk-Tatar toplumlarında eskiden molla ve sünnetçinin omzuna sünnet için eve geldiklerinde ipek işlemeli gömlek konulduğu bilinmektedir Bazı bağışlar bu gömleğin üzerine iğnelenmekte, havlular, mendiller, çoraplar ve gömlekler bu bağışların arasında yer almaktaydı. Günümüz Türk-Tatar toplumunda ise bu gelenek sürdürülmemektedir. Bunun yerine molla ve sünnetçiye sadece para vermekle yetinilmektedir. (Batça 2005: www.akmb.gov .tt/ata/metinler/ sempozyum / turkkong4 -4-05 .htm)
Türkiye’de sünnet çocuÄŸunun yaşıtları da sünnet düğününde ailenin maddi imkanlarına göre küçük NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler almaktadırlar. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler daha çok saçı mteliÄŸindedir. Sünnet düğünü için gelen çocuklara ÅŸeker, çikolata ve bozuk para atıldığı bilinmektedir.
NiÄŸde Altay Köyü Kazaklarında da sünnet sonrasında evde “caÅŸu” yapılır. CaÅŸu “saçı” ardarmndadrr. ‘CaÅŸu’da bozuk para, ÅŸeker, sakız ve çikolata bulunmaktadır (Gözükızıl 1998:51)
Türkiye’nin DoÄŸu ve Güney DoÄŸu Anadolu kısımlarında sünnet çocuÄŸunun yakınlarına NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi verildiÄŸine rasüanılmaktadır. Kirvelik kurumunun yaygın olduÄŸu yerlerde, kirve çocuÄŸu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi ile donattığı gibi, çocuÄŸun yakınlarına da NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi vermektedir. Aynı biçimde çocuÄŸun babasının da kirveye armaÄŸan sunması âdettendir (Örnek 2000:181)
Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi kelimesi aynı zamanda insan ismi olarak da kullanılmış ve Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi anlamı taşıyan birçok kelime geçmişten günümüze kadın ve erkek adı olarak kullanıla gelmiştir.
Kadın ve erkek isimlerinin karşılığı olarak kullanılan ve NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi anlamı taşıyan isimlere baktığımızda kadın isimlerinin iyilik, güzellik, lütuf, ikram, sunu gibi dha çok kadının güzelliÄŸinden, iyiliÄŸinden, Allah’m erkeklere bir lütfü oluÅŸundan bahseden ve kadının pasif durumda olduÄŸu isimler kullanıldığı görülmekteyken; erkek isimlenilin de bağış, ihsan, saygı, ÅŸan, şöhret, ün gibi isimlerle karşılandığı göriümektedir. Buna göre kadın güzelliÄŸin, mceliÄŸin, iyiliÄŸin bir simgesi olarak gösterilirken; erkek de gücün, kuvvetin, otoritenin, maddî varlığın simgesi olarak gösterilmektedir. ErkeÄŸin kadına olan üstünlüğü, kadının da erkekten güzel oluÅŸu bu isimlerde vurgulanmaktadır.
Buna göre Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi anlamı taşıyan kadın ve erkek adlan şunlardır:
1.7.1. Kadın f simleri
Andaç: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, hatıra. 2. Evlât; nesil. 3. Un, şöhret.
Armağan: 1. Birini sevindirmek için verilen şey, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. ödül. 3. Bağış, ihsan.
Atıfe: Ar. 1. İyilik, bağış, lütuf. 2. Karşılık beklemeden gösterilen sevgi.
Atiye: Ar. İhsan, lütuf, bağışlama.
Aykut: 1. Ay-kut Kutlu, uğurlu ay. 2. ÖdüL mükâfat
Berat: Ar. 1. NiÅŸan, rütbe. 2. Bir buluÅŸtan, bir haktan yararlanmak için devletçe verilen belge, patent. 3. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda bir göreve atanan, aylık baÄŸlanan, san, niÅŸan veya ayrıcalık verilen kimseler için çıkarılan padiÅŸah buyruÄŸu.
Caize: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Yol yiyeceği, azık. 3. Eski şairlere yazdıkları methiyeler için verilen bahşiş.
Çeyiz: Gelin için hazırlanan her tür eşya.
Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi: Ar. Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen şey, armağan.
İkram: Ar. 1. Saygı gösterme. 2. Ağırlama 3. Bir şeyi armağan olarak verme.
Ä°nayet: Ar. 1. Yardım, ihsan, iyilik, lütuf. 2. Gözetme, kayırma. 3. Ä°nsanları rahata kavuÅŸturmak için Allah’m yapmış olduÄŸu doÄŸaüstü bağış veya yardım.
Keramet: Ar. 1. Bağış. 2. Ağırlama, ikram. 3. Ermişçe yapılan iş, hareket veya söz.
Lütfiye: Ar. İyilik, güzellik ve ihsanla ilgili.
Lütuf: Ar. 1. İyilik, güzellik, hoşluk. 2. Bağış, ihsan.
Mnhsine: Ar. İyilikte, bağışta bulunan, ihsan eden.
Neval: Ar. 1. Tarih, kader. 2. Bağış, ihsan.
Nevale: Ar. 1. Talih, kısmet. 2. Bağış, ihsan. 3. Yiyecek, içecek şey, azık.
Nimet: Ar. 1. İyilik, lütuf, ihsan. 2. İyi yaşamak için gerekli olan şeyler. 3. Yiyecek, içecek, azık.
Ragibe: Ar. 1. Rağbet olunan, çok istenilen şey. 2. Bol Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Saçı: 1. Düğün armağanı. 2. Gelinin başına saçılan şeker, arpa, para gibi şeyler.
Sungu: 1. ArmaÄŸan, ihsan. 2. Geline verilen armaÄŸan.
Sonu: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Sunulan, takdim edilen şey. 3. Geline verilen armağan.
Telek: 1. Armağan. 2. Dilek. 3. Kuş vb. hayvanların kanat tüyleri.
Töre: I. Eğitim; görgü; gelenek. 2. Soyluluk. 3. Eksiksiz, mükemmel. 4. Geline verilen armağan.
Tuhfe: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Yeni çıkan, hoşa giden, güzel şey.
1.7.2. Erkek Ä°simleri
Abdülmennan: Ar. Çok ihsan eden, veren, ihsanı bol Allah’ın kulu. Abdüllâtsf: Ar. Ä°nsanlara bağışta bulunan Allah’m kulu. Andaç: 1. ArmaÄŸan, NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi, haüra. 2. Evlât, nesil. 3. Ãœn, şöhret. 4. EÅŸ, denk. Angı: 1. Åžan, şöhret, ün. 2. Hatıra, NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi, armaÄŸan.
Armağan: 1. Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen şey, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Ödül. 3. Bağış, ihsan.
Artut: Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Atâ: Ar. Bağış, ihsan.
AtauIIah: Ar. Allah’ın bağışladığı, Allah’ın ihsanı. Bağış: 1. Bağışlanan ÅŸey, ihsan. 2. Sıçrayış, adama. Bağışhan: Bağış-han.
Belek: 1. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, armağan. 2. Alacalı, karışık renkli. 3. Nişan, iz.
Bürge: 1. Pire. 2. Bir yerde durmayan canlı, taşkın kimse. 3. Keklik. 4. Bahşiş, armağan.
Holat: Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
İhsan: Ar. 1. İyilik etme, iyilik. 2. Bağış, bağışlama. 3. Bağışlanan şey. İkram: Ar. 1. Saygı gösterme. 2. Ağırlama. 3. Bir şeyi armağan olarak verme. İnayet: Ar. 1. Lütuf, bağış, iyilik. 2. Dikkat, gayret, özen. Kayra: Büyük bir. kimseden gelen iyilik, ihsan. Kete: Düğün armağanı.
Lütfi: Ar. 1. İyilik ve güzellikle ilgili. 2. İhsan, bağışla ilgili.
Mennan: Ar. 1. Çok ihsan eden, veren. 2. Tanrının adlanndandır.
Muhsin: Ar. İyilikte, bağışta bulunan, ihsan eden.
Nimet: Ar. 1. İyilik, bağış, lütuf. 2. Mutluluk, saadet.
Ödül: 1. Bir başarı ya da iyilik karşısında verilen armağan. 2. Yarış.
Özdel: Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi.
Regaip: Ar. 1. Çok istek gören, beğenilen. 2. Armağanlar. Tarda: Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. Tartış: Armağan.
Telek: i. Kuş, tavuk vb. hayvanların kanat kalemleri. 2. Bir tür bitki yaprağı. 3. Bağlam, tutam. 4. Armağan. 5. Dilek.
Tuhfe: Ar. 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Hoşa giden, güzel şey.
Töre: 1. Eğitim, görgü, gelenek 2. Soyluluk, asalet 3. Eksiksiz, mükemmel. 4. Geline verilen armağan.
Uma: 1. Armağan, Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi. 2. Konuk, misafir.
Uraza: Ar. 1. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi, armağan. 2. Konuğa çıkarılan yiyecek.
Vahap: Ar. Bağışlayan, ihsan eden.
Vehip: Ar. Bağışlama, bağış, vergi.
Yarlık: 1. Buyruk, ferman. 2. Yasa, kanun. 3. Yoksul. 4. Bağış, lütuf. (Belgin Aksu, http://ww.tdk.org.tr/te^
2. SÃœNNET
Geçiş dönemlerinden biri olan sünnet erkekliğe adım atışın simgesidir. Bu dönemde verilen Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler böylesi önemli bir günün anamını yansıtacak nitelikte Nişanlıya Doğum Günü Hediyesilerdir. Sünnet olan çocuğu mutlu edecek, bu günü hatırlamasını sağlayacak, maddî ve manevî değeri yüksek şeyler Nişanlıya Doğum Günü Hediyesi edilmeye çalışılmaktadır.
Şekil 8 Sünnet yatağında Nişanlıya Doğum Günü Hediyesileri kabul eden çocuğun görünümü.
Sünnet NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesisi konusunda Türkiye’de kesin bir kural yoktur. Sünnet NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri yöresel nitelikler taşımaktadır. Toplum yapısındaki geleneÄŸe baÄŸlılık düzeyi NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesilerin türünü ve miktarını belirlemektedir (Örnek 2000:180)
Sünnet çocuÄŸuna verilen NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi ler ailenin maddî gücü ile doÄŸrudan iliÅŸkilidir. Türkiye’de ailenin maddi gücüne göre sünnet çocuÄŸuna düğün sırasında bahçe, tarla, dükkân, ev, altın ve eÅŸya gibi ÅŸeylerin vaat edilmesi geleneÄŸinin varlığı bilinmektedir. Sünnet çocuÄŸuna eÄŸer para ya da altm verilmek isteniyorsa bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi çocuÄŸun kıyafetine iÄŸnelenir; eÄŸer verilecek paranın miktarı düşükse bu paranın zarf içine konulması Mettendn.Getirilen diÄŸer NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler çocuÄŸun yatağına ya da yastığının altına bırakılmaktadır. Türkiye’de olduÄŸu gibi diÄŸer Türk topluluklarında da sünnet olan çocuÄŸa çeÅŸitli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler verilir.
Türkmenlerde sünnet olan çocuğa ilk Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiyi sünneti yapan kişi ve kardeşleri vermektedir. Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler para, altın, oyuncak, bisiklet ve giysilerden olabileceği gibi çocuğun hoşuna gidecek süs eşyalarından da olabilmektedir. (Tatlılıoğlu 1999: 22)
Özbekistan’da sünnet çocuÄŸuna getirilen NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi lere “toyana” denilir. Bunlar: Kap-kacak, giyim ve ev eÅŸyası, at ve para olabilmektedir. (Kalafat 1997:271)
Kazak Türklerinde “sünnet toyu” Müslümanlığın en önemli bayramlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle de NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi olarak kıymetli ÅŸeyler getnilmektedir. Tay ile birlikte verilen at, Kazak Türklerinin sünnet çocuÄŸuna verdikleri en kıymetli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler arasındadır. Bunun yanı sıra koyun ve kuzu ile para da verilmektedir. Kazak Türklerinde sünnet çocuÄŸu davet edilecek kiÅŸileri çağırmaya gittiÄŸinde davet edilenler NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi vermektedir. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesilerden bazıları; ÅŸeker, çikolata, gümüş para ve bağırsaktır. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri verirken sünnet çocuÄŸunun atının semerine beyaz kurdeleler baÄŸladıkları ve dilekte bulunarak dua ettikleri bilinmektedir. (Yücel 2001:206)
Bu dileklerden bazıları şunlardır:
■Evinin önü yeşillik olan ahum koyunla dolsun!
■içtiğin ayran buz olsun!
” Nasibin fazla olsun!
■Sünnet atın buğra atma dönsün!
■Semerin tahta dönsün!
â– Heyben dolu olsun!
■Daima yolun açık olsun! (Yücel 2001:206)
Çocuk eve döndüğünde ailesi ve komÅŸuları çocuÄŸu atından indirip “dansı bizim çocuklanmızm başına” diyerek sünnet heybesindeki NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesileri kendi aralarında paylaÅŸmaktadırlar. (Yücel 2001: 206)
Çocuğun tüm hayatım etkileyecek önemli geçiş dönemlerinden biri olan sünneti sağ salim geçirmesi için çocuğa yardımcı olan sünnetçiye verilen Nişanlıya Doğum Günü Hediyesiler ailenin ekonomik duruma ve sosyal statüsüne göre değişiklik göstermektedir.
Sivas’ta sünnetçiye bahÅŸiÅŸ olarak bir kalıp sabun, bir çift yün çorap ve ailenin maddi durumuna göre para verilmektedir (Pürlü 2002: 651)
Kırgız Türklerinde ise önce sünneti yapacak “usta” ÅŸahısa çeÅŸitli NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler verilerek memnun olması saÄŸlanarak sünnet iÅŸlemine geçilmektedir (Akmataliyev 2001:179)
Özbek Türklerinde sünnetçiye verilen para çocuÄŸa NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi olarak verilen paradan farklıdır. ÇocuÄŸun tam kesilme anında para ve konfeti saçısı yapılmaktadır. Bu sırada davetlilerin saçtığı para birikir. Buna “çıprange” denilmektedir. “Çıprange”yi sünnetçi almaktadır (Kalafat 1997: 271)
Türk-Tatar toplumlarında eskiden molla ve sünnetçinin omzuna sünnet için eve geldiklerinde ipek işlemeli gömlek konulduğu bilinmektedir Bazı bağışlar bu gömleğin üzerine iğnelenmekte, havlular, mendiller, çoraplar ve gömlekler bu bağışların arasında yer almaktaydı. Günümüz Türk-Tatar toplumunda ise bu gelenek sürdürülmemektedir. Bunun yerine molla ve sünnetçiye sadece para vermekle yetinilmektedir. (Batça 2005: www.akmb.gov .tt/ata/metinler/ sempozyum / turkkong4 -4-05 .htm)
Türkiye’de sünnet çocuÄŸunun yaşıtları da sünnet düğününde ailenin maddi imkanlarına göre küçük NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler almaktadırlar. Bu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesiler daha çok saçı mteliÄŸindedir. Sünnet düğünü için gelen çocuklara ÅŸeker, çikolata ve bozuk para atıldığı bilinmektedir.
NiÄŸde Altay Köyü Kazaklarında da sünnet sonrasında evde “caÅŸu” yapılır. CaÅŸu “saçı” ardarmndadrr. ‘CaÅŸu’da bozuk para, ÅŸeker, sakız ve çikolata bulunmaktadır (Gözükızıl 1998:51)
Türkiye’nin DoÄŸu ve Güney DoÄŸu Anadolu kısımlarında sünnet çocuÄŸunun yakınlarına NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi verildiÄŸine rasüanılmaktadır. Kirvelik kurumunun yaygın olduÄŸu yerlerde, kirve çocuÄŸu NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi ile donattığı gibi, çocuÄŸun yakınlarına da NiÅŸanlıya DoÄŸum Günü Hediyesi vermektedir. Aynı biçimde çocuÄŸun babasının da kirveye armaÄŸan sunması âdettendir (Örnek 2000:181)
