El Emeği Doğum Günü Hediyeleri bir diğer özelliği de sunulan bir şey olmasıdır. “Onun verilmesinde El Emeği Doğum Günü Hediyeleri Geleneği ve El
‘verme’ kavramını aşan bir anlam vardır”. Fransızca in kullanılan ‘present’ sözcüğü bu sunma olayını belirtirken, İngilizce de kullanılan ‘gift’ kelimesi hem El Emeği Doğum Günü Hediyeleri hem de yetenek olarak karşılanmaktadır. Yazar Lewis Hyde bu iki anlam arasındaki güzelbenzerliğe değinerek, El Emeği Doğum Günü Hediyelerikendi çabalarımızla elde edemeyeceğimiz bir şey olduğunu bu sözlerle açıklamaktadır.
“El Emeği Doğum Günü Hediyeleri satın alamayacağımız gibi iradi bir eylemle de elde edemeyiz. ‘Yetenek’ leri ‘El Emeği Doğum Günü Hediyeleri’ olarak nitelememizin nedeni de budur, zira bir yeteneği iradi bir çabayla mükemmelleştirmek mümkün olsa da, dünyada hiçbir çaba bir yeteneği yoktan var
28
edemez”.
Yazar, yetenekli bir sanatçının kendisine bir nevi El Emeği Doğum Günü Hediyeleri olan yeteneğini, eserlerine aktararak oluşturduğu sanat eserini de El Emeği Doğum Günü Hediyeleri olarak değerlendirmektir.
“Bizim için önem taşıyan yüreğimize işleyen, ruhumuzu canlandıran, bize duygusal olarak zevk ya da yaşama cesareti veren, artık bu deneyimi nasıl tanıyorsak bizi öyle etkileyen sanat eserini tıpkı bir El Emeği Doğum Günü Hediyeleri alıyormuş gibi alırız. Müzenin ya da konser salonunun girişinde bir ücret ödemiş olsak dahi, içeride karşımıza çıkan sanat eseri bizi
29
etkilediği zaman hissettiğimiz şeyin fiyatla uzaktan yakından ilgisi yoktur”.
El Emeği Doğum Günü Hediyeleri edilenin mutlak suretle eserin kendisinin olması gerekmemektedir. Eserde yatan mana veren, ondan çıkartılan mana da alan için güzel bir El Emeği Doğum Günü Hediyeleridır. Durum böyle olunca El Emeği Doğum Günü Hediyeleri edilecek şeyler oldukça çeşitlenmektedir. Şairlerin şiirleri, ressamların resimleri, müzisyenlerin besteleri de onları alımlayanlar tarafından El Emeği Doğum Günü Hediyeleri olarak kabul edilmektedir.
Sanatçının özellikle belli kişi veya kişilere El Emeği Doğum Günü Hediyeleri etmek için yaptığı şeyler vardır ki bunlara ‘sunmak’ anlamına gelen ‘ithaf etmek denmektedir.
Ayrıca yıllarca çalıştıktan sonra emekli olan bir hoca, bir kültür adamı için; dostlarının, arkadaşlarının, öğrencilerinin yazdıkları yazıları bir araya gelerek imece usulü derlemeleriyle oluşturdukları kitaplar bulunmaktadır. Genellikle El Emeği Doğum Günü Hediyeleri adı verilen bu kitaplarda ithafen yazılan kişiye teşekkürler ve saygılar sunulmaktadır.
“Belirtilecek bir nokta daha var: Toplum tarihindeki önemli olayların yıldönümleri için de El Emeği Doğum Günü Hediyeleri yayınlanabilmektedir. Cumhuriyetin 50. Yılına adıyla yayınlanan El Emeği Doğum Günü Hediyelerilar bunların en iyi örnekleridir.
29 A.g.e., s.16-17
El Emeği Doğum Günü Hediyelerilar bizde 1939’dan beri yayınlanmaktadır. 1939’da İstanbul’da Hukuk Fakültesi’nde Prof. Cemil Bilsel’e El Emeği Doğum Günü Hediyeleri yayınlanarak bu yolda birinci adım atılmıştır.
İlk El Emeği Doğum Günü Hediyeleri kitaplarının daha çok Hukuk Fakültesi profesörleri için çıkarıldığı
30
anlaşılmaktadır”.
El Emeği Doğum Günü Hediyeleriın bir özelliği de özendirici olmasıdır. Bu özelliğin doğru kullanımı eğitim alanında olumlu sonuçların alınmasına katkıda bulunmaktadır. Örneğin bir çocuğa ilgi alanlarına uygun olarak seçilmiş bir kitap El Emeği Doğum Günü Hediyeleri etmek ona okumayı sevdirecek, öğrenmeye teşvik edecektir.
Sosyolog Emre Kongar benzer bir örneğe değindiği ve hocası Nermin Abadan’ı anlattığı makalesinde şöyle demektedir:
“Ders yılı sonunda en yüksek not alan ve derse katılımında başarı gösteren öğrencilerine kitap El Emeği Doğum Günü Hediyeleri ederdi Nermin Abadan. Bu sadece öğrencilerini heveslendirmek ve gelecekteki çalışmalara özendirmek için başvurduğu bir ödüllendirme yöntemi değildi: Yüreğindeki engin insan sevgisini, öğrencilerine karşı duyduğu büyük
31
aşkı dışa vurduğu bir eylemdi bu kitap El Emeği Doğum Günü Hediyeleriları”.
Öğrencisinin yorumundan da yola çıkarak söyleyebiliriz ki Abadan bu davranışı hiçbir mecburiyeti olmadığı halde içinden geldiği, mutlu olduğu için severek ve isteyerek yapmıştır.
El Emeği Doğum Günü Hediyelerilar bir mecburiyet olarak verilmezler. Kişiler istedikleri zaman, istedikleri kişiye, (bazı durumlar haricinde) istedikleri hediyeyi verme yada vermeme konusunda özgürdürler. En azından özgür olmalıdırlar. Ancak günümüzde son derece yaygın olarak kullanılan kitle iletişim araçları farkında olalım yada olmayalım tercihlerimizi etkilemektedir.
“Son dönemde gazetelerin özellikle hafta sonu eklerinde yer alan çeşitli haber, röportaj ve „in-out, bu hafta sona ermeden şunları mutlaka yapın, top ten’ türünden değerlendirme ve reklamlar, Türk hediyeleşme geleneği üzerinde yönlendirici ve etkin hale gelmiştir. Moda adı altındaki bu yönlendirmeler, kent tutsaklarının temel var oluş
32
eylemleri olarak gösterilmektedir”.
Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi öğretim üyesi Doç. Dr. Nebi ÖZDEMİR’ in yorumuna katılmamak mümkün değildir. Televizyon kanallarındaki sayısız dizi, film ve magazin programıyla izleyicinin hangi El Emeği Doğum Günü Hediyeleriı, kime, nasıl, nereden alacağı hatta bunların ardından kişinin oluşturacağı intiba ve göreceği itibar adeta ezberletilmektedir. Bunun sonucunda hediyeleşme vesileleri ve bu zamanlarda verilebilecek hediyeler tekdüzeleşmekte, bu duygusal değerimiz ise ticari bir boyut kazanmaktadır.
Televizyon, gazete ve dergi reklamlarının çoğunda özellikle belirli zamanlarda belirli günler (aralık ayında yeni yıl, şubat ayında sevgililer, mayıs ayında anneler ve haziran ayında babalar günü) için hazırlanmış hediye seçeneklerine oldukça geniş yer verilmektedir. Bu seçeneklerdeki babaya, eşe (bay), erkek arkadaşa alınacak olan hediyelerde gömlek, kravat, saat, ayakkabı, cüzdan, parfüm ve kol düğmeleri bulunurken; anneye, eşe (bayan), kız arkadaşa alınabilecek hediyeler listesini genellikle çiçek, -pırlanta, altın, gümüş- takılar, flar ve eşarplar, mutfak eşyaları, peluş ayıcıklar, kalpli yastıklar oluşturmaktadır. Şık paketleri ve belirli markalarıyla kişilerin bilinçaltına yerleştirilen bu ürünler ile tüketicinin kararsızlığı giderilmekte, reklamı yapılan ürün tercih sebebi olmaktadır (Resim 1.2; 1.3:1.4:1.5.).
“Reklamlar aracılığıyla tüketiciye pek çok seçenek sunuluyor izlenimi verilerek,
33
belirli bir seçeneğe şartlandırma yapılmaktadır. Burada seçen, tüketici değil reklamcıdır”.
