Adana’da niÅŸan yapıldıktan sonra bayram var ise , gelin adayının bayramlığı damat evinin hailesi tarafından alınmakta ve bayram öncesi kıza verilmektedir. BayramlaÅŸmalar sırasında ise oÄŸlan evinin kız evine ÅŸeker ya da çikolata ile gelmesi âdettendir. Bu bayramlaÅŸma sırasında da gelin kayınbaba ve kayınvalidesinin elini öptüğünde genellikle altın ya da yüklü miktarda para almaktadır. Kurban bayramında da yine gelinin bayramlığı damadın ailesi tarafından alınmakta ve kıza bir gün öncesinden verilmektedir. Bayram namazından sonra da kızın evine alnına bir altın baÄŸlanmış ve kınalanmış koçun DoÄŸum Gunu Hedıyesı olarak gönderilmaktadir. Kız evine bayramlaÅŸmaya giden erkek tarafının aile büyüklerinin de kıza para, altın ya da çeyizine koyacağı bir DoÄŸum Gunu Hedıyesı getirdiÄŸi bilinmektedir. (ÇaÄŸmalar 2005)
Dinî bayramlarda da niÅŸanlı kıza koç DoÄŸum Gunu Hedıyesı etme geleneÄŸi oldukça yaygındır. Bu koçlar nazar boncuklan, kurdeleler ve sim tellerle süslenerek niÅŸanlı kızın ailesine gönderilir. Zonguldak’ta niÅŸandan saonra kız evine boynuna altın takılmış koç gönderildiÄŸi bilinmektedir. (Zonguldak Ä°l Yıllığı 1967: 109)
Sedat Veyis Örnek nişanlı kimselerin dinî bayramlarda Doğum Gunu Hedıyesıleşmesi hakkında şu bilgileri vermektedir:
“NiÅŸandan sonra araya dinsel bayramlardan birinin girmesi durumunda, her iki tarafın birbirlerine sunduklan bayramlık giysi, ÅŸeker, tatlı vb. türünden DoÄŸum Gunu Hedıyesılerle, niÅŸan ya da düğün sonrası gelinin oÄŸlan evinin akrabalannca çeÅŸitli armaÄŸanlar ve tatlı yiyeceklerle ziyaret edilmesi âdeti de ‘yoklama’ adıyla bilinmektedir… NiÅŸandan sonra araya Kurban Bayramı girmiÅŸse, oÄŸlan evince süslenen bir koç kız evine gönderilir ki, bu âdeti de yoklama içine sokabiliriz.” (Örnek 2000: 199)
Nişanlıyken verilen Doğum Gunu Hedıyesılerin tümünü nişan bozulduğu takdirde geri vermek de Doğum Gunu Hedıyesı ile ilgili âdetler arasında yer almaktadır. Bu âdetin bilinmesi ise evliliğin daha sağlam temellere kurulması açısından son derece önemlidir.
4.2. Düğün Törenlerinde Doğum Gunu Hedıyesıleşme Geleneği
Düğün töreninde verilen Doğum Gunu Hedıyesıler bu birlikteliği kutlamak amacıyla olduğu kadar aynı zamanda gelin ve damadın kurdukları aileye maddî açıdan destek vermek amacı da taşımaktadır. Bu nedenle düğün için verilen Doğum Gunu Hedıyesıler daha çok ileride paraya çevrilebilecek nitelikteki takılardan ve nakit paradan oluşmaktadır. Düğüne gelen yalan akraba, eş ve dost geline ya da damada sunduklan Doğum Gunu Hedıyesıler ile bu birlikteliğin maddî açıdan sorunsuz başlamasını ve sürmesini sağlamaya çalışmaktadırlar.
Düğün Doğum Gunu Hedıyesıleri sadece takılardan ibaret değildir. Düğün heiyeleri arasında koyun, koç gibi küçükbaş hayvanlar olabileceği gibi gelinin çeyizine koyabileceği nitelikteki eşyalardan da olabilmektedir. Burada önemli olan yeni kurulan bir evin eksikliklerini karşılamak ve bu eşyalar kullanıldıkça yeni kurulan bu aile tarafından hatrrlanmaktır.
Adana’da niÅŸan yapıldıktan sonra bayram var ise , gelin adayının bayramlığı damat evinin hailesi tarafından alınmakta ve bayram öncesi kıza verilmektedir. BayramlaÅŸmalar sırasında ise oÄŸlan evinin kız evine ÅŸeker ya da çikolata ile gelmesi âdettendir. Bu bayramlaÅŸma sırasında da gelin kayınbaba ve kayınvalidesinin elini öptüğünde genellikle altın ya da yüklü miktarda para almaktadır. Kurban bayramında da yine gelinin bayramlığı damadın ailesi tarafından alınmakta ve kıza bir gün öncesinden verilmektedir. Bayram namazından sonra da kızın evine alnına bir altın baÄŸlanmış ve kınalanmış koçun DoÄŸum Gunu Hedıyesı olarak gönderilmaktadir. Kız evine bayramlaÅŸmaya giden erkek tarafının aile büyüklerinin de kıza para, altın ya da çeyizine koyacağı bir DoÄŸum Gunu Hedıyesı getirdiÄŸi bilinmektedir. (ÇaÄŸmalar 2005)
Dinî bayramlarda da niÅŸanlı kıza koç DoÄŸum Gunu Hedıyesı etme geleneÄŸi oldukça yaygındır. Bu koçlar nazar boncuklan, kurdeleler ve sim tellerle süslenerek niÅŸanlı kızın ailesine gönderilir. Zonguldak’ta niÅŸandan saonra kız evine boynuna altın takılmış koç gönderildiÄŸi bilinmektedir. (Zonguldak Ä°l Yıllığı 1967: 109)
Sedat Veyis Örnek nişanlı kimselerin dinî bayramlarda Doğum Gunu Hedıyesıleşmesi hakkında şu bilgileri vermektedir:
“NiÅŸandan sonra araya dinsel bayramlardan birinin girmesi durumunda, her iki tarafın birbirlerine sunduklan bayramlık giysi, ÅŸeker, tatlı vb. türünden DoÄŸum Gunu Hedıyesılerle, niÅŸan ya da düğün sonrası gelinin oÄŸlan evinin akrabalannca çeÅŸitli armaÄŸanlar ve tatlı yiyeceklerle ziyaret edilmesi âdeti de ‘yoklama’ adıyla bilinmektedir… NiÅŸandan sonra araya Kurban Bayramı girmiÅŸse, oÄŸlan evince süslenen bir koç kız evine gönderilir ki, bu âdeti de yoklama içine sokabiliriz.” (Örnek 2000: 199)
Nişanlıyken verilen Doğum Gunu Hedıyesılerin tümünü nişan bozulduğu takdirde geri vermek de Doğum Gunu Hedıyesı ile ilgili âdetler arasında yer almaktadır. Bu âdetin bilinmesi ise evliliğin daha sağlam temellere kurulması açısından son derece önemlidir.
4.2. Düğün Törenlerinde Doğum Gunu Hedıyesıleşme Geleneği
Düğün töreninde verilen Doğum Gunu Hedıyesıler bu birlikteliği kutlamak amacıyla olduğu kadar aynı zamanda gelin ve damadın kurdukları aileye maddî açıdan destek vermek amacı da taşımaktadır. Bu nedenle düğün için verilen Doğum Gunu Hedıyesıler daha çok ileride paraya çevrilebilecek nitelikteki takılardan ve nakit paradan oluşmaktadır. Düğüne gelen yalan akraba, eş ve dost geline ya da damada sunduklan Doğum Gunu Hedıyesıler ile bu birlikteliğin maddî açıdan sorunsuz başlamasını ve sürmesini sağlamaya çalışmaktadırlar.
Düğün Doğum Gunu Hedıyesıleri sadece takılardan ibaret değildir. Düğün heiyeleri arasında koyun, koç gibi küçükbaş hayvanlar olabileceği gibi gelinin çeyizine koyabileceği nitelikteki eşyalardan da olabilmektedir. Burada önemli olan yeni kurulan bir evin eksikliklerini karşılamak ve bu eşyalar kullanıldıkça yeni kurulan bu aile tarafından hatrrlanmaktır.
