Oltu Taşı Kolyeler

Oltu Taşı Kolyeler  şekillerine göre “yuvarlak, beyzi, üçgen gerdanlık, damla kalp, uzun damla, baklava, düz, oval, dört yapraklı yonca, balık vs. gibi yüzelli çeşitten fazla kolye yapılmaktadır. Bunlar aynı zamanda altın veya gümüşten tablolar yapılarak çakma ve yapıştırma montaj şekilleri ile meydana gelmektedir. Sadece çakma kolyelerde; çakma damla, çakma mekik, dört köşe çakma, S tipi çakma kolyeler olarak da isimlendirilir. Bunların en çok rağbet görenleri ise S tipi kolyelerle stilize edilmiş bitkisel motifli kolyeler ve yuvarlak taşların üzerine altınla güverse yapılan kolyelerdir.

Oltu Taşı Kolyeler

Kolye yapımında kullanılan bütün çeşitler, yüzükte ve küpede de kullanılır. Yüzük ve küpelerde de çeşitler; güllü oval, güllü beyzi, güllü S, gülsüz S, üç yapraklı yonca, lale vs. şeklinde isimlendirilmektedir.

Oltu Taşı Kolyeler değişik şekillerde ve değişik büyüklükte yapılmakta, bunların üzerine ad ve soyadları gümüş ve altınla işlenmektedir.

Bütün amblemlerin rozeti Oltu taşından yapılabilmektedir. Aynı şekilde Oltu taşı ile her türlü varlığın maskot veya heykelleri de yapılabilmektedir.

Kravat iğnesi ve yaka gülleri sadece Oltu taşından yapıldığı gibi altın ve gümüşle de işlenebilir. Bunların papyon, mekik, hayvan motifli, baklava dilimli olanları rağbet görmektedir.

Oltu Taşı Kolyeleryapılan diğer süs eşyalarında olduğu gibi bileziklerde de süs taşları işlenerek birçok çeşidi yapılabilir. Özellikle, gerdanlıklara işlenen motifler, bileziklere de işlenmektedir. Bunlar yalnız olarak yapıldıkları gibi yüzük, küpe ve gerdanlıkla beraber takım olarak ta yapılabilmektedir. Diğerlerin de olduğu gibi bunda da yine eski Türk sanatından aktarılarak geliştirilmiş motifler, günümüz zevkine uygun olarak hazırlanmaktadır.

Sadece Oltu taşı kullanılarak tornada yapılan ve tespih taneleri gibi yuvarlak kolye ve gerdanlıklarda çok beğeni toplamaktadır. Çok küçük tanelerle kelep şeklinde dizilenlere, siyah inci denmektedir. Ayrıca Oltu taşından yapılan fincanlarda ilgi görmektedir.

Erzurum yöresinde yapılan bütün bu ürünlerde teknolojik olarak hiçbir gelişme görülmemektedir.

Erzurum İli Yakutiye Medresesi’nde konuyla ilgili araştırma yapılmış ve Oltu taşından yapılmış herhangi bir örneğe rastlanmamıştır

Oltu taşından yapılan ürünlerin yeterli değeri görememesi, polyester gibi sahte taşların Oltu taşı yerine kullanılması ve yetişen gençliğin bu işi bir meslek dalı olarak görmemesi nedeni ile Erzurum il merkezinde Oltu taşı atölyelerinin ve ustalarının sayısı hızla azalmaktadır. Evini bu kazançla geçindiremeyen ustalar bu işi bırakmaktadır. Günümüzde sayıları hızla azalan Oltu taşı ustaları bu hammaddenin yerine değişik taşlar kullanılması nedeniyle bu sanatın kaybolacağı inancını taşımaktadırlar. Fakat özellikle Oltu taşının kullanıldığı kuyumculuk işlerinin alıcılar tarafından rağbet görmesi Erzurum Oltu taşı işlemeciliğini ayakta tutan önemli bir etkendir.

Son yıllarda Erzurum valiliği ve Oltu kaymakamlığı harekete geçerek bazı projeler yürürlüğe koymuşlar ve Erzurum kuyumculuğunda bir hareketlenme olmuştur. Erzurum Atatürk Üniversitesi Oltu Meslek Yüksek Okulu bünyesinde açılan “Taş İşlemeciliği Bölümü” 1997 yılından beri mezun vermektedir. Kıymetli Taş ve Metal İşlemeciliği programı her geçen gün biraz daha gelişen ve öğrencilere teorik bilgiler yanında iyi düzeyde beceri kazandıran bir programdır. Program, Doğu’da tek olma özelliğinden dolayı ayrı bir önem taşımaktadır.

Programda hem el işlemeciliği, hem alçı döküm tekniği ile kıymetli taş ve metaller işlenerek; yüzük, küpe, gerdanlık, kolye ucu, bilezik, künye, broş, rozet vb. takılar yapılmaktadır. Kitlesel üretimin yanında istisnalara göre üretimde mevcuttur. Siparişlere göre farklılaşan ürünlerde imal edilebilmektedir.

Programda, öğrencilere daha fazla bilgi aktarabilme amacı ilke edinildiğinden ders içeriklerinde Türk Süsleme Sanatlarının öğretilmesi ve tanıtılması ile eşsiz Türk kültürü, motif ve desen anlayışı ile takı tasarımları geçmiş ile gelecek arasında köprü kurmakta ve böylece geleneksel yaklaşımların çağdaş yoruma dahil etmesi sağlanmaktadır.

Erzurum’da kurulması teşvik edilen atölye ve fabrikalar, ayrıca İş ve İşçi Bulma Kurumu ile Halk Eğitimi Merkezlerinin açtığı kurslar da, kuyumculuk sanatının yeniden gelişmesini sağlamıştır.

 Oltu taşı işlemeciliği ve yapılan ürünler geçmişten bugüne gelen kültürümüzün en canlı ispatıdır. Kültürümüzü korumak ve yaşatmak için bu mesleğin devamını sağlamak ve geliştirmek ise hepimin görevidir.

Yapılan araştırmanın ortaya koyduğu bulgular ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda Oltutaşı işlemeciliği sanatının hak ettiği yerde olmadığı ve yeteri kadar önem görmediği anlaşılmıştır. Bu sanatın layık olduğu yere gelmesi ve gereken önemi kazanması için yöre halkı özendirilmeli, bunun için de çalışma koşulları iyileştirilmeli, sosyal ve ekonomik güvence sağlanarak Oltutaşı işlemeciliğine olan ilginin artması sağlanmalıdır.

Oltutaşının toprak altından çok zor şartlarda çıkarılması fiyatının yüksek olmasına sebep olmaktadır. Bunun önüne geçilmesi için Oltutaşı çıkarılma faaliyetlerinin, devletin ilgili kuruluşları, tarafından desteklenerek bu işin kolaylaştırılıp, seri hale getirilmesi, bunun da fiyatlara yansıması sağlanmalıdır.

Fiyatların makul olması, Oltutaşı ürünlere olan rağbetin artmasını, Oltu Taşı Kolyeler daha geniş bir kesime ulaşmasını sağlayacaktır.

Gürcistan’dan getirilerek pazarlara sunulan taşın kalite ve fiyat kontrolü bölgedeki ilgili dernekler tarafından yapılarak kalitesiz taşın alınmasının kontrolü sağlanmalı, ayrıca Oltutaşı yerine kullanılan polyester taşların kullanılmasına ve satışına engel olunmalıdır.

Oltu taşı işlemeciliği, geçmişten günümüze, babadan oğula geçen ata yadigârı bir sanat olarak süregelmiştir. Oltutaşı işlemeciliğinin bu kısır döngüden kurtarılması için toplumun diğer kesimlerinden de bu işe ilgi ve yeteneği olan kişiler tespit edilip desteklenmelidir. Bunun için Oltutaşı işlemeciliği ile ilgili kurslar açılmalı, bu kurslarda işinin ehli ustalar tarafından yeni Oltu taşı sanatkârlarının yetiştirilmesi sağlanmalıdır.

Üniversitelerin güzel sanatlar fakültelerinde taş işlemeciliği ile ilgili açılan bölümlerin tanıtımına önem verilmeli, çağdaş tasarımlar ve uygulamalar hazırlanmalıdır. Bu alanda, eğitimci ve araştırmacılara zaman ve imkan sağlanmalı, destekli projeler verilmelidir. Bu bölümden mezun olan elemanların istihdamlarına önem verilmelidir. Oltu taşı ustaları için takı tasarımı kursları açılarak bu sayede geleneksel değerlerini yitirmeden çağdaş takılar üretmeleri sağlanmalıdır.

Günümüzde yapılan Oltu Taşı Kolyeler ürünlerinin model ve desen özellikleri, geçmişte yapılmış olanlardan çok fazla bir değişiklik arz etmemektedir. Değişen zaman ve zevkler karşısında Oltu taşı ürünlerinin desen ve model özelliklerinde fazlaca bir yeniliğe gidilmemesi bu ürünlerin tercih edilme oranını azaltmıştır. Bunun önüne geçilmesi için eski desenlerden de faydalanılarak, bu desen ve modeller güncelleştirilip günümüz insanının zevk ve yaşam tarzına uyarlanarak yeni tasarımlar yapılmalı, böylece kullanım alanı ve tercih edilme olasılığı arttırılmalıdır.